Naar de content

Vernietiging van Syrische chemische wapens op zee

Wikimedia Commons

Voor de eerste keer sinds de uitvoering van het Verdrag Chemische Wapens zal de vernietiging van chemische wapens op zee plaatsvinden. Terwijl de Griekse bevolking op de meest zuidelijke eilanden hiertegen protesteert, benadrukt de Organisatie van het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) dat de vernietiging uitgevoerd zal worden door een bewezen technologie waarbij alle veiligheidsmaatregelen in acht worden genomen. Een hiervoor uitgerust schip ligt in Spanje op deze operatie te wachten.
Read this article in English

In internationale wateren voor de kust van Syrië, buiten de twaalfmijls zone, wachten een Deens en Noors vrachtschip op de laatste lading van (bestanddelen voor) chemische wapens uit Syrië. Dit laatste deel – nog acht procent – moet het land volgens planning voor 30 juni 2014 verlaten. Het ligt op één locatie en is als gevolg van de oorlogssituatie moeilijk weg te halen omdat de toegangsweg wordt beheerst door bewapende tegenstanders van de regering.

Als de laatste lading chemicaliën aan boord zal zijn gebracht in de Syrische havenplaats Latakia, zullen de vrachtschepen direct koers zetten naar de Zuid-Italiaanse haven Gioia Tuaro, en vervolgens naar Finland. Tegelijkertijd zal ook het containerschip MV Cape Ray, waarop de chemicaliën uiteindelijk zullen worden vernietigd, vanuit Spanje vertrekken naar de Italiaanse havenstad.

Het containerschip MV Cape Ray, waarop chemische wapens uit Syrië vernietigd zullen worden.

Wikimedia Commons

Overslag in Italiaanse haven

De overslag van de lading met mosterdgas en DF (beide in vloeibare vorm) op de MV Cape Ray vindt in Gioia Tuaro onder strikte veiligheidscondities plaats. DF is een belangrijk bestanddeel (ofwel ‘precursor’) voor het zenuwgas sarin, met de chemische formule methylphosphonyl difluoride. “Om een optimale veiligheid te waarborgen zal de haven tijdens het overladen volledig worden afgesloten”, vertelt Dominique Anelli, hoofd van de Chemical Demilitarisation Branch (CDB) van de Organisatie van het Verbod op Chemische Wapens (OPCW). “Wij communiceren intensief met de Italiaanse autoriteiten en coördineren het proces om alles goed te laten verlopen.”

De OPCW heeft zich als doel gesteld chemische wapens wereldwijd uit te roeien en ontving hier vorig jaar de Nobelprijs voor. Anelli: “Het is onze taak om ervoor te zorgen dat er vanaf het moment van verzamelen tot en met de destructie, niks verdwijnt van de Syrische chemische wapens”. Alles wordt verzegeld. Deze veilige logistieke afhandeling – verificatie – vindt plaats onder supervisie van de OPCW.

Ervaren team

Aan boord van de MV Cape Ray zal de gevaarlijkste groep chemicaliën (‘Schedule 1’ volgens de Conventie) worden vernietigd. In dit Amerikaanse schip zijn hiertoe twee mobiele hydrolyse-installaties – zogeheten Field Deployable Hydrolysis Systems (FDHS) – opgesteld. Hydrolyse is een bewezen en gangbare technologie voor de vernietiging van chemische wapens.

Field Deployable Hydrolysis System op het containerschip MV Cape Ray. De chemicaliën worden afgebroken door middel van hydrolyse in warm tot heet water, waarna de zure oplossing wordt geneutraliseerd met natriumhydroxide (NaOH).

Wikimedia Commons/Todd Lopez, US Army

“Het Amerikaanse team dat op de Cape Ray zal zorgdragen voor de vernietiging van de Syrische chemicaliën, was ook betrokken bij de ontmanteling van het Amerikaanse arsenaal aan chemische wapens vanaf 1997,” aldus Anelli, “in totaal zo’n 25.000 ton. Hiertoe werden ook een aantal mobiele hydrolyse-installaties gebouwd. Twee van deze mobiele installaties staan nu opgesteld op de Cape Ray.” Een team van Amerikaanse technici op Cape Ray zal worden vergezeld van een team van ten minste vier OPCW-inspecteurs.

Unieke gebeurtenis

Het is de eerste keer sinds de uitvoering van het Verdrag Chemische Wapens dat van start ging in 1997, dat de vernietiging van chemicaliën op zee plaatsvindt. Anelli: “In lijn met de regels van de CWC moeten chemische wapens op lánd en bovendien in het land zélf worden vernietigd. De vernietiging vindt plaats in een tijdelijk faciliteit onder supervisie van inspecteurs van OPCW. In Syrië zelf is dit door de oorlogssituatie echter niet mogelijk.”

“Een alternatief is vorig jaar nog gezocht in de buurlanden,” aldus Anelli, “maar dit bleek niet mogelijk omdat verplaatsing van chemische wapens van de ene naar de andere lidstaat volgens de CWC niet is toegelaten.”

De OPCW besloot de door Syrië opgegeven chemicaliën in twee groepen in te delen: Priority 1 (chemische wapens of hun bestanddelen) en Priority 2 (vooral industriële chemicaliën die noodzakelijk zijn voor de productie van chemische wapens). In oktober 2013 hebben de lidstaten van OPCW besloten dat een deel van de Priority 1-chemicaliën (mosterdgas en DF) op de Middellandse Zee vernietigd zal worden. Hiermee voorkomt men dat de chemicaliën over lange afstand getransporteerd moeten worden, dwars door het oorlogsgebied in het Midden-Oosten.

Kaart van de Middellandse Zee, waarop aangegeven de Zuid-Italiaanse haven Gioia Tauro, waar de chemicaliën worden overgeslagen.

Google Earth

De vernietiging aan boord van de Cape Ray vindt plaats in internationale wateren, in een gebied ergens tussen Kreta, Malta en Italië. “Voor dit gebied van de Middellandse Zee is gekozen omdat de zee hier gemiddeld vrij rustig is, met lagere windsnelheden en golven onder de twee meter”, zegt Anelli. Bovendien is het op grote afstand van bewoond gebied. Het schip zal gedurende de drie maanden durende operatie van vernietiging van de chemische wapens niet voor anker gaan, maar blijven varen. Ondanks alle veiligheidsmaatregelen protesteren bewoners en lokale politici van het Griekse eiland Kreta tegen de vernietiging van de Syrische wapens in ‘hun achtertuin’, honderden kilometers in westelijke richting.

Consensus

Anelli reageert: “Het besluit is genomen door alle lidstaten van de OPCW. Bovendien is Griekenland nu voorzitter van de EU, dus zij zijn niet voor een verrassing komen te staan. Het was een politiek besluit. Als OPCW is het niet onze taak om dit aan de lokale bevolking uit te leggen. OPCW heeft aan Griekse parlementariërs uitgelegd hoe het vernietigingsproces op zee precies in z’n werk zal gaan. Nu is het aan de politici van de landen in het betreffende gebied om aan hun bevolking uit te leggen waarom dit besluit is genomen.”

“Ik kan me voorstellen dat de bevolking op de eilanden zich zorgen maakt, maar dit is niet terecht”, zegt Mehran Rouzbahani, als chemisch consultant bij OPCW werkzaam vanaf 1997. “FDHS is een volledig gesloten systeem en geen enkele schadelijke stof zal in lucht of water buiten het schip terechtkomen. Tot op heden, in de bijna twintig jaar dat chemische wapens worden vernietigd, is er onder supervisie van OPCW nog nooit een incident geweest.”

Verbrandingsovens

Rouzbahani, die is opgeleid als farmacoloog, voegt toe: “Na chemische neutralisatie is het volume groter en is de concentratie gereduceerd tot 0,1%. Dit effluent wordt opgeslagen op de Cape Ray in zogeheten ISO-containers: internationaal genormeerde zeecontainers. Het effluent dat resulteert na neutralisatie van mosterdgas wordt vervolgens in een hiervoor speciaal uitgeruste verbrandingsoven in Duitsland verwerkt. Het aan DF-gerelateerde effluent wordt voor verdere verwerking naar Finland gebracht. Het totale vernietigingsproces, vanaf de hydrolysebehandeling op de Cape Ray tot en met de verbranding in verschillende Europese landen, duurt maximaal driehonderd dagen.”

Volgens zowel Anelli als Rouzbahani proberen zij de vernietiging van chemische wapens te “demystificeren”. “Het is niet nodig dat burgers bang zijn. Met het hydrolyseproces is veel ervaring opgedaan en er is nog nooit iets misgegaan. Bedenk hoeveel chemische stoffen er dagelijks in de Rotterdamse Haven worden overgeslagen; en dat vinden we heel gewoon.”

Meer lezen:

ReactiesReageer