Verliefd op een crimineel

Ze zien zichzelf als een soort Florence Nightingale die met haar liefde stoute mannen helpt zich weer op het juiste pad te begeven. “Bij mij is hij heel anders,” bezwoeren diverse geïnterviewde vrouwen die een relatie aangeknoopt hadden met een zware crimineel haar. Katherine Ramsland, hoogleraar in forensische psychologie aan DeSales University in Pennsylvania en schrijfster van veel boeken over seriemoordenaars, ziet dit ook als een belangrijke mogelijke beweegreden. Daarnaast zouden sommige vrouwen ‘het kwetsbare jongetje in de man’ willen helen met hun toewijding, zo schreef ze in Psychology Today.

Maar er zijn ook vrouwen die überhaupt niet geloven dat hun liefdesobject schuldig is. Zo meenden veel tieners die onder de hashtag FreeJahar met name in 2014 en 2015 op social media actief waren, dat Dzjochar Tsarnajev onschuldig is. De (mede-)dader van de bomaanslagen tijdens de marathon van Boston, die hij inmiddels bekend heeft, zou te cute zijn om een crimineel te kunnen zijn. Een andere theorie is dat zijn broer het slechte brein achter de operatie was en de naïeve Tsarnajev daarin meetrok.

Vrouwen die claimen dat hun foute vent eigenlijk onschuldig is, gebruiken daarnaast graag de media als zondebok. Zo vertelde de (zelfbenoemde) vriendin van de Nederlandse moordenaar Joran van der Sloot in 2014 aan de Panorama dat “de media nou eenmaal altijd overdrijven” en Van der Sloot juist een “goede jongen is die veel bidt.”

Bokito

Hoe kan het nu dat deze vrouwen zich enerzijds aangetrokken voelen tot een man die zware misdaden heeft begaan, maar vervolgens zijn slechte kant zoveel mogelijk wegredeneren? Voor sommige evolutionaire of neuropsychologen is dat minder tegenstrijdig dan het lijkt. Zo wijzen Ogi Ogas en Sai Gaddam er in hun boek A billion wicked thoughts op dat vrouwen van nature nu eenmaal geneigd zijn op dominante mannen te vallen. Zoals apenvrouwtjes een voorkeur hebben voor alfamannetjes die flink om zich heen slaan, zo zouden vrouwen biologisch zijn geprogrammeerd om seksueel te vallen op mannen die krachtig en risicovol gedrag laten zien. Ze beschouwen die mannen onbewust als de beste keuze, omdat juist dat type mannen sterk zaad en betere genen zouden hebben en daarmee de beste keus zijn om nageslacht mee te krijgen. Daarnaast zouden ze met hun krachtige optreden een vrouw goed zouden kunnen beschermen.

Bij (vrouwelijke) hystobrifilisten is dat oermechanisme nog dusdanig sterk aanwezig dat ze hierdoor gemakkelijk aangetrokken worden tot moordenaars, die mannelijkheid voor hen optimaal belichamen door hun onafhankelijke, rebelse en krachtige acties, meent ook Ramsland. Omdat ze zelf niet snappen waarom ze op zware misdadigers vallen en kritiek moeten verduren van anderen, rationaliseren ze hun keuze door te stellen dat hun geliefde veranderd of onschuldig is.

Spanning

Zijn vrouwen die op zware criminelen vallen daarmee eigenlijk braveriken die nou eenmaal de pech hebben op zware jongens te vallen en daar vervolgens zo goed mogelijk een draai aan proberen te geven? De vrouwen krijgen het nodige terug voor hun relatie met een man achter de tralies. Een flinke dosis spanning en avontuur, bijvoorbeeld. Menigeen van de geïnterviewden ervoer dat als een opluchting na hun ‘saaie’ eerdere relaties. Het gevoel een gevaarlijk beest onder je hoede genomen te hebben die zich bij jou wel weet te gedragen, ervaren ze vaak als opwindend. En het feit dat de omgeving de relatie afkeurt kan de relatie een extra spannend tintje geven: verboden vruchten zijn immers vaak het aantrekkelijkst.

Als de geliefde in kwestie ook nog eens beroemd is, werkt dat volgens Ramsland helemaal als een afrodisiacum. De vrouwen hebben dan het gevoel dat die roem op hen afstraalt. Maar ook als de geliefde in kwestie niet bekend is, maar wel flink wat op zijn kerfstok heeft, kan dat impliciet de vrouw in de spotlights zetten. “Als je op een feestje vertelt dat je vriend een moordenaar is, hangen mensen toch sneller aan je lippen dan wanneer hij een brave accountant is,” zegt Polman.

Controle

Een eenmaal aangegane relatie met iemand achter de tralies kent bovendien geen dagelijkse sleur. “Je hoeft natuurlijk niet te bakkeleien over allerlei alledaagse, huishoudelijke zaken,” zegt Polman. “Daarbij hebben mannen die zitten weinig omhanden en richten ze dus hun volle aandacht op hun vrouw. Geliefden van lang of ter dood veroordeelden geven vaak veel op, maar krijgen er dus ook het nodige voor terug.”

Daarbij hebben de vrouwen de touwtjes stevig in handen. Zij kunnen bijvoorbeeld wel met anderen flirten en vreemdgaan, maar hun man niet. En het hangt van hun bezoek af of ze elkaar kunnen zien of niet. Voor sommige vrouwen is dat een reden om juist op een relatie met een man achter de tralies te kicken. Zo ontdekte onderzoeksjournaliste Sheila Isenberg, die in 1991 het boek Women who love men who kill, schreef, dat een opvallend groot deel van de tientallen vrouwen die ze sprak vroeger seksueel, lichamelijk en/of emotioneel misbruikt was. Volgens Isenberg is hun relatie met een vastzittende gevaarlijke crimineel, een manier om daarmee in het reine te komen. Doordat de mannen vast zitten en vaak van hen afhankelijk zijn, zowel financieel als emotioneel, hebben zij nu de controle.

Speeltje

Soms slaat de balans zelfs door en kunnen de mannen maar beter een beetje op hun hoede zijn; sommige vrouwen hebben het ronduit slecht met ze voor. Waar voor de meeste hystobrifilisten het feit dat hun man een in hun ogen stoere gangster is voldoet, gaan actieve hystobrifilisten nog een stapje verder. Ze moedigen hun mannen als ze vrij komen aan snel weer een misdaad te plegen of helpen ze daar al actief bij als ze nog in de gevangenis zitten. Ze hebben die criminele daad namelijk nodig om seksueel opgewonden te raken. Dat de man dan opnieuw of langer van zijn vrijheid beroofd wordt, interesseert ze daarbij niet.

Andere geliefden van langveroordeelden zijn uit op geld. Zo had Charles Manson, een voormalig leider van een gewelddadige sekte, zich in 2013 verloofd met de vijfentwintig jaar jongere knappe Afton Burton. Tot hij ontdekte dat zij en haar heimelijke vriend een glazen doodskist hadden besteld om hem daarin na zijn dood tentoon te stellen voor (betalend) publiek. Mason blies daarop haastig het huwelijk af.

Slechte afloop

Dergelijke pittige tantes lijken echter een uitzondering op de regel te zijn. Het overgrote deel van de ondervraagde vrouwen droomt wel degelijk van een huisje-boompje-beestje leven met hun gevaarlijke geliefde. Of dat verstandig is, is de vraag. Zeker als de crimineel in kwestie psychopaat is en dus geen of een gebrekkig geweten heeft. Zo mocht de Nederlandse tweevoudige vrouwenmoordenaar Willem van Eijk onder meer van zijn psychiaters op vrije voeten komen omdat hij een stabiele relatie ontwikkelde met Adri, die hij via een contactadvertentie ontmoet had. Maar hoewel Adri hem na zijn vrijlating in 1990 een huis en werk gaf, sloeg hij toch weer aan het moorden. Met de Australische Rose die Willcox interviewde, liep het nog veel slechter af. Nog geen week na zijn vrijlating beroofde haar geliefde, die eerder zijn vrouw vermoord had, haar met een hamer van het leven.