Dit najaar start een inhaalvaccinatiecampagne tegen meningokokken W. Hans van Vliet, manager van het Rijksvaccinatieprogramma, legt uit waarom alleen 14-jarigen nu een prik krijgen.
Meningokokken zijn bacteriën die van nature voorkomen in je neus en keel. Meningokokken type W is de laatste tijd veel in het nieuws. Alleen al de afgelopen maanden zijn er een aantal jongeren aan de infectie overleden. Een meningokokkeninfectie lijkt in eerste instantie op griep, maar kan heel snel omslaan en binnen enkele uren leiden tot bloedvergiftiging of een hersenvliesontsteking. Antibiotica werken wel tegen meningokokken, maar alleen als ze in een vroeg stadium gegeven worden. Omdat ouders bij griepachtige klachten vaak eerst afwachten, komt behandeling vaak te laat.
Sinds 2015 komt meningokokken type W steeds vaker voor. Vanwege deze stijging en het risico op een ernstig beloop besloot de overheid vorig jaar al om een inhaalvaccinatiecampagne te starten tegen meningokokken W. Die inhaalcampagne start dit najaar, maar slechts een kleine groep jongeren (geboren tussen 1 mei en 31 december 2004) komt ervoor in aanmerking. Waarom wordt niet iedereen gevaccineerd? En waarom is het zo moeilijk om buiten het Rijksvaccinatieprogramma om een inenting voor meningokokken W te krijgen? NEMO Kennislink vroeg het aan Hans van Vliet, manager van het Rijksvaccinatieprogramma bij het RIVM.
Waarom komt meningokokken W ineens zoveel vaker voor?
“Dat is vrij simpel: bacteriën veranderen voortdurend. Dat is een natuurlijk, maar tegelijkertijd onvoorspelbaar proces, dat we zien bij meningokokken-bacteriën. Meningokokken W is de afgelopen jaren zo veranderd dat hij ziekmakender is geworden.”
De kans om ziek te worden, is nog steeds klein. Waarom is een inhaalvaccinatiecampagne nodig?
“Jaarlijks worden ongeveer één op de honderdduizend mensen ziek. Bij kleine kinderen, jongeren en ouderen is die kans iets groter. Er is besloten om te gaan vaccineren, omdat de ziekte toeneemt en omdat de infectie een ernstig beloop kan hebben. We hopen dat vaccinatie de uitbraak in kan dammen of, liever nog, kan laten afnemen.”
In eerste instantie krijgen alleen jongeren geboren tussen 1 mei en 31 december 2004 een oproep. Waarom is gekozen voor die groep?
“Veertien- tot achttienjarigen spelen een cruciale rol bij de verspreiding van meningkokken W. Jongeren dragen de bacterie ook vaker bij zich. Waarom juist deze groep belangrijk is snappen we nog niet helemaal. Een mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat het gedrag van jongeren aantrekkelijk is voor bacteriën. Jongeren zijn vaak in grote groepen bij elkaar, bijvoorbeeld op school of tijdens het uitgaan, ze zoenen meer dan andere mensen en wisselen vaak van omgeving. Daardoor vindt een bacterie steeds nieuwe mensen om te besmetten.”
Nu wordt maar een deel van de groep jongeren gevaccineerd. De rest moet nog een jaar wachten. Hoe komt dat?
“Dat heeft verschillende redenen. Ten eerste duurt het even om een vaccinatiecampagne op poten te zetten. Toen de overheid vorig jaar een besluit moest nemen, was het nog onduidelijk of de uitbraak van meningokokken W door zou zetten.
Ten tweede is vaccinproductie weinig flexibel. Engeland heeft eerder te maken gehad met een toename van meningokokken W, dus veel vaccin is daarheen gegaan. Aangezien de productie van een meningokokken-vaccin ongeveer twee jaar duurt, is er nu niet veel vaccin beschikbaar.”
Is dat ook de reden dat veel mensen op dit moment niet op eigen initiatief een meningokokken W-vaccinatie kunnen krijgen?
“Ja, dat klopt. De overheid heeft dit jaar besloten om ook alle jongeren geboren tussen 1 januari 2001 en 1 mei 2004 en in 2005 een vaccinatie aan te bieden. Die aanbesteding loopt nu. Contracten die de overheid afsluit met producenten, gaan voor de vrije markt. Vandaar dat particulieren nu niet makkelijk aan een vaccin kunnen komen.”
De weerstand tegen vaccinaties groeit. Speelt dat bij het meningokokken-vaccin ook?
“Dat weten we nog niet, de vaccinaties moeten immers nog beginnen. De weerstand tegen vaccins is trouwens, met uitzondering van het HPV-vaccin, niet zo groot. De meeste kinderen zijn nog steeds volledig ingeënt volgens het Rijksvaccinatieprogramma. Bij meningokokken willen we er ook meer achteraan zitten. Jongeren die niet zijn geweest, roepen we opnieuw op. Deze vaccinatie is niet alleen voor jezelf, maar om de hele bevolking te beschermen.”