Trauma's verwerken met een snuifje knuffelhormoon

Tijdens en vlak na een traumatische gebeurtenis – zoals een auto-ongeluk of seksueel geweld – voelen mensen zich angstig en gestrest. Het is een normale reactie op dreiging. Die gevoelens nemen geleidelijk weer af, maar niet bij iedereen. Bij tien procent mondt het meemaken van een traumatische gebeurtenis uit in een posttraumatische stress-stoornis (PTSS): zij blijven angstig en alert, ook al is de gevaarlijke situatie al lang voorbij.

Neurowetenschapper Saskia Koch onderzocht of het neuropeptide oxytocine hen kan helpen. Er zijn psychologische therapieën en medicijnen tegen PTSS, maar bij een derde van de patiënten helpen die niet genoeg. De promovenda diende neusspray met oxytocine toe aan politie-agenten met PTSS. Ze zag dat het middel angst vermindert en ingrijpt op hersengebieden die verstoord zijn bij posttraumatische stress-stoornis. Koch promoveerde daarop deze week aan de Universiteit van Amsterdam.

Emotionele gezichten

De deelnemers, vrouwelijke en mannelijke agenten met PTSS en een controlegroep van agenten die trauma’s meemaakten zonder PTSS te krijgen, gingen twee keer de fMRI-scanner in terwijl ze verschillende taken uitvoerden. Tijdens de ene sessie krijgen ze oxytocine van tevoren en tijdens de andere sessie een nepmiddel (placebo). Zowel de agenten als de onderzoekers wisten niet wie oxytocine kreeg tijdens de eerste scan en wie tijdens de tweede.

Koch liet de deelnemers naar emotionele gezichten kijken om activiteit in de amygdala uit te lokken. “Mensen zijn goed in het detecteren van dreiging aan de hand van gezichtsuitdrukkingen”, legt ze uit. Tegen de verwachting in was de amygdala niet actiever in PTSS-patiënten na het zien van boze en bange gezichten. De activiteit nam in de patiëntengroep wel af na een snuifje oxytocine. Vreemd genoeg was de amygdala na oxytocine juist actiever in de controlegroep (wel trauma, geen PTSS). “Die deelnemers uit de controlegroep hebben van alles meegemaakt, maar hebben geen klachten”, zegt Koch. “Vermoedelijk vormen zij een veerkrachtige groep met een optimale angstregulatie en werkt ocytocine bij hen averechts.”

Mannen versus vrouwen

In een andere taak moesten de deelnemers een rij van zes letters in gedachten houden terwijl ze negatieve plaatjes zagen. Daarna kwam er één letter in beeld waarvan de agenten moesten aangeven of die tot de reeks behoorde. Met een placebo zorgde de afleiding van die geheugentaak bij iedereen voor verminderde activiteit in de amygdala. Behalve bij de mannen met PTSS. Zij hadden in vergelijking met de vrouwen met PTSS moeite hun amygdala te dempen, de geheugentaak leidde hen maar moeilijk af van de negatieve plaatjes. Na oxytocine werden de mannen er beter in: ze reageerden ook positiever op de plaatjes. Oxytocine gaf in vrouwelijke PTSS’ers juist weer meer activiteit in de amygdala.