Slaap is sleutel tot succes

Coenen werkte de afgelopen zeven jaar aan het boek, sinds hij in 2008 met emeritaat ging. “Rationeel is dat zeven jaar geleden, maar voor mij voelt het als de dag van gisteren!”. De emeritus-hoogleraar die duizenden studenten én ouderen doceerde over het fenomeen slaap vond het tijd om zijn colleges en omvangrijke verzameling illustraties te bundelen in een boek dat voor iedereen begrijpelijk is.

“Ik wilde de neerslag van al mijn colleges dicht bij de mensen brengen. Het leuke van het boek is dat ik alle aspecten van slaap en dromen beschrijf op een manier dat bijna iedereen het begrijpt. Alle ziektebeelden worden bijvoorbeeld behandeld. Van slaapapneu en slapeloosheid tot aan het restless leg-syndroom”, zegt Coenen.

Slaappionier

Coenen was één van de eersten die slaap in het brein bekeek met behulp van EEG (electro-encefalogram), een methode die hersenactiviteit meet. “Als je een EEG van een wakker iemand maakt, dan zie je allemaal van die kleine kriebeltjes. Als die persoon in slaap valt, worden die kriebels groter en trager. Dat is de slaap. Maar wat betekent het dat die kleine kriebellijn als je wakker bent overgaat in grote golven met een lage frequentie in het EEG? Wat stelt dat nou voor?”, vraagt Coenen.

Voetbalstadion

Inmiddels kan Coenen precies vertellen hoe het zit met slaap en het EEG, al blijft het een ingewikkeld gebeuren. “Tijdens de slaap wordt de activiteit in het brein totaal anders. Als er een klein kriebel-EEG is, zijn alle hersencellen actief en eigenlijk op eigen houtje bezig. Dat kriebelt allemaal door elkaar. De hersenactiviteit van de cellen loopt dan niet synchroon.”

Als je gaat slapen wordt die activiteit heel anders. “Alle cellen gaan hetzelfde doen. Ze worden minder actief, maar ze worden ook tegelijk actief. Ze vuren allemaal op hetzelfde moment, en dan zijn ze allemaal weer stil. Ik vergelijk het altijd met een voetbalstadion. Zolang er niks gebeurt en je bent op ongeveer vijfhonderd meter afstand aan het luisteren, hoor je een hoop geroezemoes. Valt er een doelpunt, dan hoor je gejuich! Nou dát is het slaap-EEG, daarom krijg je die grote golven!”.

Groei en herstel

De Nederlandse wielerlegende en Tour de France-winnaar Joop Zoetemelk roept al langer dat slapen heel belangrijk is om goed te kunnen presteren. Hij deed de bekende uitspraak: ‘de tour win je in bed’. Het klinkt Coenen als muziek in de oren. “Als je slaapt komen er allerlei hormonen vrij die herstelactiviteit bevorderen. Dat is heel anders dan wanneer je wakker bent. Tijdens de nachtrust komt namelijk het groeihormoon vrij. En de naam zegt het al, daar groei je van. Kinderen worden daar groter van. Wij groeien niet meer, maar bij ons zorgt het wel dat de schade aan de hersencellen, en elders in het lichaam, wordt hersteld”. Coenen overhandigde Zoetemelk het eerste exemplaar van zijn boek Het slapende brein.

Nieuw inzicht, oud matras

Van iemand met zo’n groot repertoire aan slaapweetjes zou je misschien een uitgebreid slaapritueel verwachten. Maar nee hoor. “Hup het bed in en slapen. Mijn vrouw zegt wel altijd dat je om de negen jaar een nieuw matras moet kopen, maar die van ons is al vijftien jaar oud. Misschien is het toch tijd voor een nieuwe?”, zegt Coenen lachend.