harde aids-campagne na week alweer teruggetrokken onder druk van hiv-vereniging Nederland. Terechte kritiek of een hoop ophef om niks?

Amper een week was de nieuwe campagne van het Aidsfonds te zien op televisie en in bushokjes. Onder druk van hiv-vereniging Nederland werden de spotjes vorige week alweer teruggetrokken. De campagne zou te hard en te persoonlijk zijn. Terechte kritiek of een hoop ophef om niks?

13 december 2016

In de nieuwe campagne ‘Het virus dreigt te winnen’ laat het Aidsfonds het human immunodeficiency virus (hiv), de veroorzaker van aids, ‘aan het woord’. Hiv bezigt teksten als: “Ik pak ze allemaal; homo’s, hetero’s. Ik maak geen onderscheid”, “Ik ben ‘s werelds grootste ladykiller”, “De zaken liepen nog nooit zo goed” en “Ik dood zo 300 kinderen per dag”.

Dit redactioneel weerspiegelt de mening of visie van de redacteur. Hoewel wetenschappelijk onderbouwd en beargumenteerd, is het een persoonlijke mening en geen wetenschappelijk feit. Ben je het (niet) eens met de auteur? Geef dan vooral ook een reactie hieronder.

Daling gestagneerd

Volgens het Aidsfonds is de campagne opzettelijk zo direct. In Nederland gaat het goed met de bestrijding van hiv. Hiv is een chronische ziekte geworden en patiënten hebben inmiddels dezelfde levensverwachting als gezonde mensen. Ook het aantal nieuwe besmettingen daalt nog ieder jaar. Maar in veel andere landen is het nog lang niet zover.

Dit jaar is de daling van het aantal nieuwe hiv-infecties wereldwijd voor het eerst sinds lange tijd gestagneerd. In sommige landen neemt het aantal nieuwe besmettingen zelfs toe; en dan gaat het niet alleen om landen in Azië of Afrika, maar ook in Europa. Oekraïne bijvoorbeeld. Daar is het aantal nieuwe hiv-patiënten de afgelopen vijf jaar verdubbeld. In Oekraïne groeit de epidemie daarmee sneller dan waar ook ter wereld.

Van moeder op kind

Dat het lang niet overal goed gaat met de bestrijding van hiv en dat lang niet alle hiv-patiënten de beschikking hebben over virusremmers is een feit. Uit cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) blijkt dat wereldwijd ruim 36 miljoen mensen leven met hiv. Ongeveer de helft daarvan – zo’n 18 miljoen patiënten – wordt voor de infectie behandeld.

Dat lijkt weinig, maar als je gaat kijken naar specifieke groepen zijn de cijfers toch weer iets anders. Gemiddeld krijgt bijvoorbeeld 77 procent (cijfers lopen uiteen van 69 tot 86 procent) van alle besmette zwangere vrouwen een behandeling tegen hiv. Een enorme vooruitgang, want daardoor vindt er veel minder overdracht van het virus van moeder op kind plaats.

Aantal doden

De spotjes van het Aidsfonds sluiten af met de conclusie ‘Er sterven nu meer mensen aan hiv dan in 1990’. Wie de grafiek hieronder bekijkt, ziet dat die conclusie op zich klopt, maar er zijn wel wat kanttekeningen bij te plaatsen.

Het verloop van hiv tussen 1990 en 2015. De rode lijn (y-as links) laat het aantal nieuwe hiv-infecties wereldwijd zien. De gele lijn (y-as rechts) laat het aantal patiënten dat wereldwijd met hiv leeft zien. De blauwe lijn (y-as links) laat zien hoeveel patiënten er jaarlijks stierven aan de gevolgen van aids.
Our World in Data, Max Roser via CC BY-SA

1990 markeert de begintijd van de aids-epidemie. Wereldwijd waren er toen ongeveer 7,5 miljoen patiënten met hiv. Daarvan overleden er zo’n 350.000. In 2014 waren er wereldwijd ruim 36 miljoen hiv-patiënten en overleden er 1,1 miljoen. In 1990 overleed dus ruim 4,5 procent van de patiënten aan hiv. Inmiddels is dat percentage gedaald tot ongeveer 3 procent. En zelfs het absolute aantal doden is flink aan het dalen. De piek van het aantal doden lag op 2 miljoen en dat was in het jaar 2004, alweer twaalf jaar geleden.

De slogan ‘Het virus dreigt te winnen’ is dan ook schromelijk overdreven. En in dat licht is de kritiek van hiv-vereniging Nederland terecht. Mocht hiv echt aan de winnende hand zijn, dan is het wellicht te rechtvaardigen om een dergelijke persoonlijke en harde campagne in te zetten. Maar in dit geval zeker niet.