Naar de content

Rups is onveilig op de evenaar

Een groene rups, zittend op een groen blad.
Een groene rups, zittend op een groen blad.
Chung Yun Tak

Op de evenaar heeft een rups de grootste kans om te eindigen als lekker hapje. Hoe verder van de evenaar, hoe kleiner de kans. Dat concludeert een internationaal team van onderzoekers deze week in het blad Science.

Soorten zijn niet eerlijk over de wereld verdeeld. Op en rond de evenaar leven veel meer plant- en diersoorten dan bij ons. En bij ons leven weer meer soorten dan bijvoorbeeld op de noord- en zuidpool. Over het algemeen geldt: hoe verder van de evenaar, hoe minder verschillende soorten er voorkomen. Hoe zit het met de interacties tussen die soorten? Als er minder soorten zijn, is er dan ook minder interactie? Ja, menen biologen Tomas Roslin en Eleanor Slade.

Rupsen van klei

Roslin en Slade onderzochten de interactie tussen soorten door te kijken naar de zogenoemde ‘predatiedruk’ op rupsen. Hoe groot is de kans dat een rups wordt opgegeten in verschillende gebieden in de wereld en welke diersoort is daar verantwoordelijk voor?

Hun onderzoek ontstond bij toeval. Voor eerder onderzoek keken de collega’s op verschillende plekken op de wereld naar de aanval op rupsen. “Tomas had rupsen van klei gebruikt in Groenland en dacht dat ze niet werkten, omdat ze maar heel weinig werden aangevallen. Ik had dezelfde rupsen gebruikt in de regenwouden van Borneo en zag juist heel veel aanvallen. We dachten: wat als deze twee punten de eindpunten zijn van een wereldwijd patroon”, vertelt Slade in een persbericht.

Een mooie gedachte, maar zo’n brede vraag is niet door enkele wetenschappers of onderzoeksteams te beantwoorden. Daarom riepen Roslin en Slade de hulp in van collega’s wereldwijd. In China, de Verenigde Staten, Mexico, Australië en Europa werden op verschillende plaatsen groene rupsen van klei vastgelijmd aan planten. Om de paar dagen controleerden wetenschappers of de rupsen al waren aangevallen en zo ja, door welke dieren.

Sporen van aanval op een rups van klei. Deze rups is herhaaldelijk gepikt door de snavel van een vogel. Dit zie je aan de wigvormige sporen in de klei.

 Tapani Hopkins

“Het grote voordeel van klei is dat je kunt zien welk roofdier het was, door naar de bijtsporen te kijken”, zegt Slade. “De kaken van een insect laten twee kleine gaatjes achter, de bek van een vogel maakt wigvormige afdrukken en van een zoogdier kun je tandafdrukken zien in de klei.”

Roofinsecten

In totaal werden bijna 3000 rupsen onderzocht, geplaatst op 31 verschillende plekken op de wereld. De rupsen werden het meest aangevallen op en rond de evenaar. Met iedere breedtegraad afstand van de evenaar nam het risico voor rupsen om aangevallen te worden af met 2,7 procent. In tegenstelling tot wat veel mensen denken zijn het niet de vogels en zoogdieren die het leven van de rupsen rond de evenaar onveilig maken. Kleine roofinsecten, zoals mieren, zijn verantwoordelijk voor het verschil.

Het verschil in predatiedruk beïnvloedt de evolutie van rupsen, menen Roslin en Slade. Tropische rupsen doen er goed aan om zich te verdedigen of te camoufleren. Ver van de evenaar af zorgt een lagere predatiedruk ervoor dat rupsen hun schild iets meer kunnen laten zakken.

Geen goed idee

Bioloog Arne Janssen (UvA) is niet onder de indruk van de studie. “De auteurs hebben een paar belangrijke interacties niet meegenomen in hun analyse”, laat hij in een reactie weten. De eerste interactie waar Janssen op doelt, is die tussen planten en de natuurlijke vijanden van de rups. “Veel rupsen worden ontdekt doordat de plant waar ze op zitten vluchtige stoffen gaat produceren”. De tweede interactie die Janssen noemt is die tussen rupsen en parasieten. “Parasieten zijn belangrijke vijanden van veel soorten rupsen. Veel wespensoorten, bijvoorbeeld, leggen hun eitjes op of in de rups. De rups wordt vervolgens gedood door de wespenlarven”.

Al met al vindt Janssen het gebruik van kunstmatige rupsen in deze studie geen goed idee. Waarschijnlijk worden hierdoor alleen visueel jagende roofdieren aangetrokken, maar het is de vraag of dit voor rupsen de belangrijkste vijanden zijn. De conclusie dat rupsen op de evenaar het minst veilig zijn, lijkt dan ook voorbarig.

Bron:

Tomas Roslin e.a. Higher predation risk for insect prey at low latitudes and elevations Science 356:6339, 19 mei 2017 (online), doi:10.1126/science.aaj1631

ReactiesReageer