Deze rups zou plastic eten en omzetten naar een minder schadelijke stof.

Current biology, P. Bombelli

Current biology, P. Bombelli

Het kreeg veel aandacht in april 2017: onderzoekers uit Groot-Brittannië en Spanje vonden dat de rups van de wasmot (Galleria Mellonella) plastic tasjes opat en het polyethyleen omzette naar ethyleenglycol. Het nieuwsbericht werd door allerlei nieuwsmedia opgepikt en ook NEMO Kennislink berichtte erover. Niet zo gek, want we hebben op de wereld een hoop plastic over dat we niet zo goed kunnen recyclen en de rups leek een bijdrage te kunnen leveren. Maar nu lijkt het erop dat het eerdere onderzoek niet het bewijs levert dat de rups echt het plastic verteert.

Nog een keer bekeken

Duitse onderzoeker Till Opatz van de universiteit Johannes Gutenberg in Mainz en zijn collega’s hebben nog een keer goed naar de data van de rups-experimenten gekeken. De Spaanse en Engelse onderzoekers hebben destijds een pulp gemaakt van de rupsen en die op een polyethyleen-oppervlak aangebracht. Ze bekeken wat er gebeurde met onder andere infraroodspectroscopie en concludeerden dat ze sporen waarnamen van ethyleenglycol, een product dat gemaakt kan worden uit polyethyleen. Maar de Duitse onderzoekers vonden wat anders: “Waar zij ethyleenglycol opmerkten, zagen wij een vervuiling door vet of een eiwit”, aldus hoogleraar organische chemie Opatz.

Uitgelicht door de redactie

Psychologie

‘Humor maakt een beladen onderwerp toegankelijk’

Biologie

Red de vlinder, maar doe het niet stiekem

Biologie

Boe, zegt de koe

Daarom besloten de wetenschappers om een controle-experiment uit te voeren. Ze maakten dezelfde pulp en voegden aan het ene sample een mengsel van varkensvet en eiwit en aan het andere sample ethyleenglycol toe. Het resultaat was zoals de Duitse onderzoekers hadden verwacht: het spectrum van de pulp met ethyleenglycol zag er heel anders uit dan het spectrum van de Spanjaarden. Daarentegen kwamen de pulp en het eiwit/vet mengsel wel mooi overeen. “We zien het afbraakproduct ethyleenglycol niet terug in de data”, legt Opatz uit. “Dat zou betekenen dat de rups het plastic wel opeet, maar verder niet omzet in een andere stof.”

Niet bevestigd

Achteraf is het volgens Opatz ook logisch dat ze geen ethyleenglycol konden vinden: “Polyethyleen zet je niet zomaar om, kijk maar hoe lang het duurt voor plastic afbreekt in de natuur. De enzymen in de rups zouden veel energie in die afbraak moeten stoppen.” En waarom zouden deze enzymen al deze energie gebruiken om juist ethyleenglycol te maken? “Die stof reageert heel makkelijk verder. Het is dus onwaarschijnlijk dat de enzymen bij dat product zouden stoppen.”

Een plastic-etende rups zou de hoeveelheid plastic afval flink kunnen verminderen.

Ben Mierement, NOAA NOS

Ben Mierement, NOAA NOS

In een reactie laten de auteurs van het oorspronkelijke artikel weten dat ze het niet eens zijn met de interpretatie van de Duitsers. Zij beweren dat het ethyleenglycol nog vast zit aan het polyethyleen en dat de signalen van de stof er daardoor anders uitzien dan in het Duitse controle-experiment. Bovendien hadden ze hun best gedaan om alle vet en eiwitsporen weg te wassen uit het rupsenmengsel.

Onduidelijk

Het blijft dus nog onduidelijk wat de rups met het plastic doet. De Duitse onderzoekers benadrukken dat ze met deze resultaten niet willen beweren dat de rups het plastic helemaal niet verteert, ze willen enkel aangeven dat dit bewijs niet klopt. Opatz denkt zelf dat de stukjes plastic het lichaam van de rups gewoon doorlopen zonder dat er iets mee gebeurt. “Maar ik moet eerlijk toegeven dat ik ook die theorie op dit moment ook niet kan bewijzen. We moeten gewoon meer onderzoek doen voor we precies weten wat er in die rups gebeurt.”