Naar de content

PvdA moet hard op zoek naar een knappe prins

Zeventig jaar Partij van de Arbeid

Uitgeverij Boom

De Partij van de Arbeid bestaat zeventig jaar. Reden voor een feestje, zo dachten Frans Becker en Gerrit Voerman. Zij vroegen twaalf politiek deskundigen om de afgelopen zeventig jaar met hen te analyseren. Het leverde een dik boek op dat moeilijk te verteren is.

Het idee voor de Partij van de Arbeid (PvdA) is al tijdens de Tweede Wereldoorlog ontstaan in Duitse concentratie- en strafkampen. Er moest een beweging komen die verder keek dan de Nederlandse zuilen, de sociaal-religieuze groepen die tot 1940 langs elkaar heen leefden. Een beweging die hen kon verbinden, te beginnen bij de katholieken en de sociaaldemocraten. In 1937 had de Sociaal-Democratische Arbeiders Partij (SDAP) haar marxistische ideeën al gematigd en na de oorlog lag de weg open voor een nieuwe samenwerking. De SDAP, de Vrijzinnig-Democratische Bond en de Christelijk-Democratische Unie besloten samen hetzelfde pad te nemen en startten de Partij van de Arbeid.

Geen sprookje

Zeventig jaar Partij van de Arbeid vertelt het verhaal van de oprichting van de partij als het begin van een idealistisch sprookje. Normaal begint een sprookje rooskleurig, waarna de boze stiefmoeder roet in het eten gooit. Na een aantal omwegen komt het gelukkig altijd weer goed met de kus van een knappe prins. Helaas is dit boek geen sprookje, wat de schrijvers ook proberen.

Tot de jaren ’60 groeide de partij gestaag in de peilingen, maar het lukte de partij niet om mee te groeien met de grote veranderingen in de maatschappij. Mensen verwierven steeds meer vrijheid en voelden zich daardoor minder verbonden aan één partij. Zie hier, de eerste zwevende kiezers. De PvdA had deze kiezers voor zich kunnen winnen, zij het niet dat interne conflicten over de te kiezen lijn het partijbestuur teveel bezig hielden. Het langzaam loslaten van de sterk socialistische opvattingen en de vakbondsveren (en daarmee de band met de arbeiders) leidde zelfs tot verschillende afsplitsingen. Dit probleem heeft de PvdA tot de dag van vandaag niet onder controle.

Kritisch of niet-kritisch; dat is de vraag

In negen hoofdstukken belicht het boek verschillende aspecten van de PvdA. Het is lovenswaardig dat de schrijvers tot 1990 zeer kritisch durven zijn. De laatste 25 jaar komen er echter iedere keer vrij gemakkelijk vanaf. Alsof zij die periode willen vergoelijken, om zo de partij niet teveel schade te berokkenen. Hiermee doen zij af aan hun eigen geloofwaardigheid.

Wikimedia Commons, Henry Meynell Rheam (1859-1920) via CC0

Zeventig jaar Partij van de Arbeid is een zwaar boek dat zich richt op de oudere, blanke, mannelijke PvdA-coryfee. Het wekt de indruk dat het vooral heel makkelijk is om af te geven op mensen die zich niet meer kunnen verdedigen, maar dat de schrijvers zich niet willen branden aan uitspraken over de koers die de PvdA zou moeten varen om de kiezer voor zich terug te winnen. De PvdA kan beter met spoed op zoek gaan naar een knappe prins om lang en gelukkig verder te leven. Nu blijven we namelijk zitten met de boze stiefmoeder.

Gerrit Voerman & Frans Becker, Zeventig jaar Partij van de Arbeid (Uitgeverij Boom, Amsterdam, 2016).

Adviesprijs: €24,90
ISBN: 9789461055156

ReactiesReageer