Naar de content

Preciezer opereren met nieuw instrument

Bart van Overbeeke,TU Eindhoven

Kortere wachtlijsten en nauwkeuriger hersenoperaties uitvoeren. Dat is het doel van Marc Janssens van de TU Eindhoven. Hij maakte een nieuw instrument waarmee chirurgen makkelijker en preciezer werken.

27 juni 2018

Op precies de juiste plek in het brein elektroden plaatsen. Dat is nodig bij diepe hersenstimulatie. Zo’n operatie wordt uitgevoerd door hersenchirurgen en zorgt ervoor dat onder meer Parkinsonpatiënten niet meer ongecontroleerd bewegen. Het is een ontzettend lastige ingreep. Daarom voeren alleen chirurgen met een groot vakmanschap en veel ervaring de operaties uit. Een nieuw instrument van Marc Janssens van de TU Eindhoven moet ervoor zorgen dat meer chirurgen dit kunnen, waardoor de wachtlijsten korter worden.

Marc Janssens met het nieuwe instrument voor hersenchirurgie. Op de achterzijde van de schedel is de referentieschijf vastgeschroefd (zandkleurig). Het instrument is vervolgens gekoppeld aan deze schijf. De knop die Janssens vast heeft, bedient de inbrengbeweging van de elektroden.

 Bart van Overbeeke,TU Eindhoven

Vakmanschap

Specialisten dienen heel nauwkeurig te weten waar ze in de hersenen de elektrodes moeten plaatsen. Maar het is nu nog ingewikkeld om dit van te voren met grote precisie te bepalen. Het gaat meestal om het hersendeel nucleus subthalamicus, dat vlakbij de grote hersenen ligt. Iedereen heeft het, maar het ligt niet bij iedereen op exact dezelfde plaats. “Net zoals we allemaal een gezicht met een neus, ogen en oren hebben maar deze niet allemaal dezelfde afmetingen hebben. Er zijn dus kleine afwijkingen, die verschillen per persoon”, zegt Marc Janssens. Bovendien is dit hersendeel erg klein: 8 bij 4 millimeter. Dit deel van de hersenen speelt een belangrijke rol bij het inleiden van het bewegingsproces. Onderzoek wijst uit dat diepe hersenstimulatie in dit hersendeel een goed resultaat geeft bij Parkinsonpatiënten.

De chirurgen bepalen momenteel met behulp van twee scans en een frame op het hoofd waar ze de elektroden moeten plaatsen. Eerst leggen ze de patiënt in een MRI-scanner. Zo zien ze waar het bewuste hersengebied in het brein zit. “Vervolgens wordt er ook nog een CT-scan gemaakt in combinatie met een deel van een frame dat op het hoofd is geplaatst. Die beelden van de CT- en de MRI-scan leggen de chirurgen vervolgens over elkaar om na te gaan waar het doel zich bevindt ten opzichte van het frame. Dat is ontzettend lastig. Want er is geen vast referentiepunt en de plaatjes hebben een verschillende resolutie.”

Janssens woonde meerdere hersenoperaties bij en was onder de indruk van het vakmanschap van de huidige chirurgen. “Ze weten op de operatietafel heel precies de juiste plek te vinden. Dat is ontzettend knap. Maar als ingenieur zag ik ook meteen dat ik hun methode kon verbeteren, door een nieuw instrument te maken. Dat maakt alles minder omslachtig”, zegt hij.

Kortere operaties

De uitvinding van Janssens bestaat uit een instrument en een referentieschijf, die op de schedel wordt geschroefd en een CT-scan overbodig maakt. “Het gebruik van een refentie is heel belangrijk, omdat chirurgen dan altijd weten ten opzichte van waar ze precies meten. De schijf zit vast aan de patiënt, die daarmee in de MRI-scanner gaat. Zo kijk je in de hersenen en zie je dus ook waar het hersengebied is, waar je de elektrodes moet plaatsen. De schijf blijft tijdens de hele procedure vastzitten. Hierdoor weet je altijd wat de afstand is tussen het hersengebied en het instrument, dat aan de schijf wordt gekoppeld. Dit instrument gebruikt de chirurg vervolgens om tijdens de operatie de elektrodes op de juiste plek te plaatsen.”

De huidige neurochirurgen kunnen prima uit de voeten met de methode met twee scans. Maar de wachtlijsten voor de operatie zijn lang, omdat maar weinig specialisten deze goed kunnen uitvoeren vanwege de hoge moeilijkheidsgraad. Janssens verwacht dat zijn instrument het eenvoudiger maakt voor nieuwe chirurgen om deze lastige hersenoperatie uit te voeren. “Zodat ze meer mensen kunnen helpen. Bovendien verwacht ik dat we de operatieduur kunnen verkorten.”

Dat wil Janssens de komende jaren aantonen. Hij gaat zijn uitvinding ontwikkelen bij het bedrijf Eindhoven Medical Robotics en verder testen op de technische werking, dieren en uiteindelijk mensen. “Ik wil met dit nieuwe instrument iets aanbieden waardoor meer neurochirurgen op zo’n hoog niveau kunnen werken als de toppers die nu de operaties uitvoeren.”

ReactiesReageer