Naar de content

Prachtige kaarten van het oude Rome

Recensie van The Atlas of Ancient Rome

Princeton University Press

Schitterende gedetailleerde kaarten, weergaloze 3D-constructies en uitstekende begeleidende teksten. Archeoloog Andrea Carandini en collega’s leveren met hun tweedelige atlas van het oude Rome een meesterwerk af.

Een schitterende weergave van het paleis van keizer Domitianus uit het besproken boek.

Princeton University Press

Wist je dat er vroeger koeien graasden op het Forum Romanum, het oude politieke centrum van Rome? Of dat een kapper klanten knipte onder de triomfboog van keizer Septimus Severus? Dat is nu haast ondenkbaar. Rome is zo’n fascinerende stad, omdat de bewoners steeds weer op een nieuwe manier gebruik maakten van de gebouwen en ruimte om hen heen. Wie Rome bezoekt, ziet nu oude tempels en theaters, maar zoals we die nu zien, zagen ze er vroeger natuurlijk niet uit. Bovendien zijn ze nu geïsoleerd van hun oorspronkelijke omgeving; sommige panden zijn afgebroken en op dezelfde plek staat nu een ander gebouw of loopt een nieuwe weg. Rome transformeert voortdurend.

Veel gebouwen uit de oudheid maken daarom geen onderdeel meer uit van het leven van de Romeinen. Ze zijn het domein van toeristen en archeologen geworden en geïsoleerd van de rest van de stad. Dat levert veel kennis op, maar is ook zonde. Want de kracht van de eeuwige stad is lang geweest dat de inwoners van alles in de stad naar hun hand zetten en overnamen. Zoals de woonruimte die mensen bouwden in het Theater van Marcellus. Wat dus in de Romeinse tijd een theater was, werd in de twaalfde eeuw gebruikt als woning.

Knappe prestatie

Het maakt Rome tot een aantrekkelijke stad om te bestuderen, maar ook lastig te begrijpen. Hoe zag die verzameling stenen, pilaren en beelden er vroeger in de Romeinse Tijd uit? En waar stonden tempels, theaters, woningen en markten toen ten opzichte van elkaar? Wie dat wil weten, kan nu terecht bij een nieuw boek onder redactie van hoogleraar archeologie Andrea Carandini (Universiteit van Rome). The Atlas of Ancient Rome staat vol met uitstekende teksten, maar het is vooral een lust voor het oog. Het bevat de beste en mooiste plattegronden, afbeeldingen en 3D-reconstructies die ik ooit heb gezien van de Italiaanse stad. In The Atlas of Ancient Rome presenteert Carandini betrouwbare informatie van meer dan vijfhonderd gebouwen op een toegankelijke manier.

Uitgangspunt daarvoor is het werk dat archeologen, classici en oudhistorici hebben gedaan naar het oude Rome. Vaak publiceren ze hun onderzoeken in vaktijdschriften, die vooral door hun collega’s (specialisten) worden gelezen. Nu is het zo overzichtelijk mogelijk te vinden in dit meesterwerk van 1280 pagina’s met 452 gekleurde illustraties en 97 gekleurde kaarten.

Carandini en collega’s maken dus gebruik van al het wetenschappelijke onderzoek dat al is gedaan en leveren een ongekend knappe prestatie. Want hoe toon je wat nu nog te zien is als je een oud gebouw bezoekt en ook nog eens hoe het er (waarschijnlijk) uit heeft gezien door de jaren heen?

Weergave van het Forum van Augustus in The Atlas of Ancient Rome.

Princeton University Press

Zwaar, duur en mooi

De auteurs maken gebruik van verschillende kleuren om de bronnen duidelijk te laten zien. Neem bovenstaande afbeelding van het Forum van Augustus, dat vlakbij het Forum Romanum en Colosseum ligt. Je ziet twee verschillende aanzichten met vooral de kleuren rood, blauw en zwart. In het rood zie je gegevens die de auteurs vonden op basis van opgravingen van archeologen, blauw komt van iconografie (bijvoorbeeld beelden) en zwart is een reconstructie. De nummers verduidelijken welk deel waarvoor staat. Toegegeven, op het eerste gezicht lijkt het soms wat onoverzichtelijk, maar samen met de begeleidende tekst wordt het allemaal duidelijk en gaat er een schatkist aan informatie open.

Het Circus Maximus (en omgeving) in de late Romeinse keizertijd (vijfde eeuw na Christus).

Princeton University Press

Er bestaan al vele andere kaarten die wetenschappers van het oude Rome maakten. Maar die zijn vaak niet zo mooi. Neem het boek Mapping Augustan Rome. Dat is een boek met een plattegrond (en beschrijvingen) van de stad ten tijde van keizer Augustus. Heel overzichtelijk, maar zoveel saaier: het gaat over een veel kortere periode en je moet behoorlijke voorkennis hebben om het te begrijpen.

The Atlas of Ancient Rome is van een ander kaliber en biedt zoveel meer. Het boek heeft in mijn ogen maar twee nadelen. Het is duur (169 euro), al is het die prijs in mijn ogen meer dan waard. En het is ontzettend zwaar, waardoor je het niet eenvoudig mee kan nemen naar Rome. Laten we hopen dat er nog een pocket-editie met de belangrijkste gebouwen komt voor een zacht prijsje. Want dit boek verdient een groot publiek en moet eigenlijk bestudeerd worden terwijl je in de eeuwige stad naar de oude gebouwen kijkt.

Carandini, A., The Atlas of Ancient Rome, Princeton University Press, 1280 pagina’s, 169 euro.

ReactiesReageer