Naar de content

Persoonlijke zoektocht rond vaccineren

Recensie van de documentaire Family Shots

Een persoon krijgt een BCG-vaccinatie tegen tuberculose.
Een persoon krijgt een BCG-vaccinatie tegen tuberculose.
Flickr.com, Government of Prince Edward Island via CC BY-NC-ND 2.0

De documentaire Family Shots volgt het verhaal van papa David, mama Jessica en hun dochtertje Zaria. Hij is voor vaccineren, zij is tegen. Het is het begin van een persoonlijke zoektocht rond vaccineren. Krijgt Zaria uiteindelijk haar prikjes?

In het openingsbeeld van Family Shots brengt de Duitse documentairemaker David Sieveking met zijn vrouw Jessica en dochtertje Zaria een bezoek aan de dokter. Papa David laat zich die dag hervaccineren, in de hoop dat peuter Zaria zijn voorbeeld zal volgen. Zaria weigert. Na deze opening maakt de documentaire een sprong terug in de tijd, naar het moment dat moeder Jessica zwanger was.

De trailer van Family Shots.

Heftige periode

De zwangerschap verloopt voorspoedig, tot het moment dat de arts tijdens een controle in het ziekenhuis voorstelt om Jessica opnieuw te vaccineren tegen tetanus en difterie. Dit is nodig om te voorkomen dat de baby tijdens de geboorte besmet raakt met deze ernstige ziekten. Jessica twijfelt, maar laat zich toch vaccineren. Niet lang daarna krijgt ze buikgriep en komen er weeën op gang. Jessica is wekenlang aan bed gekluisterd en leeft met de voortdurende angst om haar ongeboren kind te verliezen. In deze periode raakt ze ervan overtuigd dat aluminiumzouten in vaccins voor haar klachten hebben gezorgd.

Door de manier waarop David deze heftige periode in beeld heeft gebracht, krijg je als kijker sympathie voor het standpunt van Jessica. Het gaat immers om haar ervaring, die ook nog onderschreven wordt door de verloskundige: ‘Vaccineren van zwangeren is niet nodig. Ik en mijn collega’s hebben nog nooit een geval van neonatale tetanus gezien. Als je er gevoelig voor bent, kun je op een vaccin reageren met weeën’.

Felle discussies

Een paar maanden later wordt Zaria geboren. Als de ouders naar het consultatiebureau gaan, worden ze geconfronteerd met de vraag of ze hun dochter op een leeftijd van acht weken willen vaccineren tegen zes of zeven verschillende kinderziekten. Jessica en David twijfelen heel erg en besluiten er vooralsnog helemaal van af te zien. Dat leidt thuis tot felle discussies. Jessica blijft volhouden dat ze geen aluminiumzouten in haar volledig gezonde dochter wil laten spuiten. David is overtuigd van de werkzaamheid van vaccins en wil zijn dochter beschermen tegen gevaarlijke infecties.

Ze komen er niet uit en dus haalt Jessica David over om op onderzoek uit te gaan. Dat hoef je tegen een documentairemaker maar één keer te zeggen. David duikt er volledig in. Hij volgt een lezing over vaccinatie bij een antroposofische kliniek, gaat op bezoek bij het Robert Koch Instituut en het Paul Ehrlich Instituut om meer te horen over de effectiviteit en bijwerkingen van vaccins, reist af naar de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in Genève en belandt uiteindelijk zelfs in Afrika om te kijken hoe vaccinatie daar in zijn werk gaat.

In Afrika reizen moeders vaak dagenlang om hun kinderen te kunnen laten inenten.

Flickr.com, hdptcar via CC BY 2.0

Goede balans

Als kijker word je helemaal meegezogen in de zoektocht van David. Je hoort verschillende standpunten voor en tegen vaccinatie en merkt dat David door alles wat hij ontdekt ook kritischer wordt. Tegelijkertijd zie je dat peuter Zaria in allerijl naar de eerste hulp moet, omdat ze erg hoest. Er heerst een mazelenepidemie en de ouders willen zeker weten of hun dochter niks ernstigs onder de leden heeft.

De documentaire heeft een goede balans tussen het persoonlijke verhaal van David en wetenschappelijke kennis op het gebied van vaccinaties. Experts leggen uit hoe vaccinatie werkt en wat het verschil is tussen inenten met een verzwakt vaccin en een geïnactiveerd vaccin. Animaties maken die uitleg nog duidelijker.

Een baby wordt geïnjecteerd met een injectiespuit.

Wel of niet vaccineren? Die vraag leidt in Westerse landen soms tot felle discussies tussen ouders.

pixnio, Amanda Mills, USCDCP, CC0

Verwarrend

Het verhaal wordt toch wat verwarrend als antropoloog en arts Peter Aaby aan het woord komt over de niet-specifieke effecten van sommige vaccins. Hij stelt dat geïnactiveerde vaccins soms meer kwaad doen dan goed. Ze beschermen wel tegen de ziekte waarvoor ze bedoeld zijn, maar maken de ontvanger gevoeliger voor andere infecties. Dit wordt in de documentaire gebracht als een feit, maar het bewijs voor deze stelling is niet overtuigend. Veel studies die niet-specifieke effecten aantonen zijn gedaan in Afrika, waar sterfte sowieso vaak voorkomt. Er zijn geen data die een toename in sterfte direct kunnen koppelen aan vaccinatie en er zijn ook studies die laten zien dat de totale sterfte juist afneemt na vaccinatie. De WHO stelt op haar website dat ‘er niet-specifieke effecten zouden kunnen zijn’, maar dat er vooralsnog geen reden is om vaccinatieschema’s aan te passen.

Vader David is onder de indruk van de resultaten van Aaby en gaat in dit geval niet verder op onderzoek uit. Tenminste, niet met de camera erbij. En dat is jammer, want je lijkt daardoor een stukje van zijn zoektocht te missen. David blijft namelijk wel overtuigd van het nut van vaccineren. Krijgt Zaria uiteindelijk haar prikjes? Dat blijft tot het einde spannend.

InScience 2018

Family shots (Duits en Engels, gedeeltelijk met Engelse ondertiteling) wordt op 8 en 10 november vertoond tijdens het InScience filmfestival in Nijmegen. Op 8 november gaat ethicus Mariëtte van den Hoven (Universiteit Utrecht) met het publiek in discussie over het wel of niet vaccineren van kinderen. Op 10 november gaat filosoof Marcel Verweij (Wageningen Universiteit) in gesprek met documentairemaker David Sieveking. Voor het complete programma: website

NEMO Kennislink recenseerde nog meer films die draaien op InScience 2018:

ReactiesReageer