Patiënt wordt ontslagen

Tijdens mijn eerste coschap viel het me al op; elke keer als ik een verslag had gemaakt, ‘corrigeerde’ de arts met wie ik meeliep het verslag op dezelfde manier. Overal waar ik ‘de patiënt….” had getypt, werd het lidwoord rigoureus verwijderd en werd ‘patiënt’ het onderwerp van de zin. Ik dacht nog even dat die ene arts gewoon een beetje curieus was en er zijn eigen grammatica op na hield. Maar nee, dit fenomeen bleek hardnekkig doorgesijpeld in de geneeskunde. Zo hardnekkig dat ik het inmiddels zelf ook doe. Om een voorbeeldje te geven, een zin uit een recente brief die ik zelf schreef:

Patiënte vertelt dat zij sinds de start met haar baan regelmatig last heeft van een sombere stemming.

Er zijn talen op de wereld waar ze geen lidwoord gebruiken. Een bekend, maar praktisch uitgestorven, voorbeeld is het Latijns. De bekende zin ‘tempus fugit’, wordt in het Nederlands vertaald als ‘de tijd vliegt’, maar dat lidwoord staat er eigenlijk niet. Ook in het Russisch en het Fins wordt geen lidwoord gebruikt. Maar het moge duidelijk zijn, het Nederlands kent wel degelijk lidwoorden. Ik gebruikte er in dit stukje al 25. In dagelijks taalgebruik wordt een zelfstandig naamwoord altijd voorafgegaan door een lidwoord, daar is niets optioneels aan.

Lidwoord weglaten

Het vreemde aan dit alles is dat artsen niet zomaar alle lidwoorden de deur uit gooien, maar heel selectief het lidwoord voor ‘patiënt’. Het weglaten van lidwoorden in het algemeen zou je best kunnen verklaren vanuit de noodzaak om informatie kort en beknopt te houden. Krantenkoppen bevatten om die reden ook vaak geen lidwoorden, maar dat lijkt niet het geval te zijn. In het voorbeeld hierboven staan gewoon lidwoorden voor ‘start’ en ‘stemming’. Wat zou het dan zijn waarom artsen dat lidwoord de deur uit hebben gegooid?

Zelf denk ik dat het komt omdat ‘patiënt’ eigenlijk de functie van een naam heeft, namen worden immers niet voorafgegaan door een lidwoord.

“Rosa vertelt dat zij sinds de start met haar baan regelmatig last heeft van een sombere stemming.”

In plaats van dus de hele tijd iemands voornaam en achternaam te typen, verwijs je naar die persoon met ‘patiënt ‘. Het lidwoord wordt dan weggelaten om aan te geven dat het om die ene patiënt gaat, en niet om een willekeurige andere patiënt. Het zou pas echt gek worden als artsen hun patiënten ook in het echt gaan roepen met ‘patiënt’, gelukkig is het zo ver nog niet gekomen.

Geef je mening over dit fenomeen!