Onderzoek van Lowlands tot lab

Wetenschap, dat is toch iets met een witte jas aan proefjes en experimenten doen? Tijdens onze geneeskundestudie hadden ook wij dit stereotype beeld in ons hoofd. Maar inmiddels weten we dat je onderzoek kan doen op heel veel verschillende plekken: in het lab, in het ziekenhuis, bij Lowlands en in een concertzaal. Maar wat zorgt er nu voor dat je met je witte jas aan niet alleen naast het bed van een patiënt staat, maar soms ook tijdens een muziekconcert vragenlijsten afneemt?

Onderzoek doen in het ziekenhuis

Dat zit zo. Wij doen onderzoek naar de effecten van muziek op onder andere pijn, angst en stress. Een ‘gerandomiseerde gecontroleerde studie’ met patiënten in het ziekenhuis is dan vaak de ‘gouden standaard’ om aan te tonen dat iets werkt (of juist niet). Je deelt patiënten dan random in bij twee groepen: één groep, de interventiegroep, luistert in ons geval naar muziek. De andere groep is de controlegroep die niet naar muziek luistert. Aan het eind vergelijk je deze twee groepen met elkaar en kijk je of de mensen die naar muziek luisterden bijvoorbeeld ook minder pijnmedicatie nodig hebben of minder angstig zijn.

Onderzoek doen met patiënten is vaak ingewikkeld en tijdrovend: zo onderzocht een collega van ons het effect van muziek op patiënten met een gebroken heup. Dat klinkt op papier best eenvoudig, maar in de praktijk is het behoorlijk ingewikkeld. Want onze collega had 452 patiënten nodig die in een spoedsituatie mee wilden doen met het onderzoek. Je kunt je misschien wel voorstellen dat dit soort onderzoek tijdens een ziekenhuisopname waarbij je pijn en stress ervaart, vrij belastend is voor zowel patiënten als medisch personeel. Je hebt immers wel meer aan je hoofd als je heup aan diggelen ligt.

Daarom wil je zoiets pas gaan uitvoeren als je precies weet wat je wilt onderzoeken. Soms is het dus handig om eerst onderzoek met gezonde vrijwilligers te doen. Pas als je na testen bij gezonde vrijwilligers precies weet wat je kan verwachten van je resultaten (hypothese), kan je ook berekenen hoe veel patiënten in het ziekenhuis je nodig hebt, om een juiste kosten-baten-afweging te maken. Dat klinkt misschien een beetje klinisch, maar je wilt je patienten niet onnodig lastig vallen met onderzoek dat nog niet helemaal de goede vragen bevat.

Jezelf een pijnprikkel toedienen?!

Samen hebben wij een aantal onderzoeken lopen in het ziekenhuis op de polikliniek pijngeneeskunde. Hierbij vragen we gezonde vrijwilligers om zichzelf een elektrische pijnprikkel toe te dienen terwijl ze naar muziek luisteren. Dit doen we met twee stroomdraadjes die we aan de wijsvinger verbinden. De deelnemers drukken vervolgens een knop in, waardoor een elektrische prikkel gaat lopen die steeds sterker wordt. 

Op een gegeven moment doet dit steeds meer pijn, maar als je de knop loslaat, stopt de pijnprikkel ook meteen. Wij drukken als artsen dus niet zelf op die knop om de deelnemers pijn te bezorgen, in tegenstelling tot het beruchte ‘Miligram-experiment’ waarbij vrijwilligers gevraagd werd om op afstand elektrische schokken toe te dienen aan andere mensen, tot zogenaamd dodelijke voltages, om te zien tot hoe ver zij zouden gaan (die schokken bleken achteraf overigens gelukkig niet echt te zijn). 

Hierbij kijken we dan hoe lang de deelnemers de pijntest volhouden terwijl ze naar muziek luisteren. Hoewel de pijnprikkel bij dit onderzoek onschuldig is, blijft het wel belangrijk dat we het onderzoek op de juiste manier uitvoeren. Dat betekent ook dat we van tevoren goed moeten controleren wie geschikt is voor deelname. Zo mogen mensen met een pacemaker bijvoorbeeld niet meedoen en zit er ook een limiet op het elektrische apparaat voor de pijnprikkel.

Maar hoe weten we dan of we het experiment veilig en verantwoord uitvoeren? Daarvoor bekijkt de Medisch Ethische Toetsingscommissie alle studies in het ziekenhuis. Pas als deze commissie het protocol goedkeurt, mag je onderzoek gaan doen. Soms gaan daar wel maanden overheen. Bij hoog-risicostudies is het ook soms noodzakelijk om tijdens je studie een tussenevaluatie in te bouwen, om te controleren of alles nog goed gaat. Er komt dus best wat kijken bij onderzoek in het ziekenhuis!

Als onderzoeker naar Lowlands!

Soms is het ook handig om onderzoek te doen buiten het ziekenhuis, bijvoorbeeld omdat je daar meer mensen kan bereiken of om je onderzoek in een andere situatie te doen. Een gave kans voor ons was onderzoek doen op het muziekfestival Lowlands. Lowlands heeft elk jaar een apart gedeelte voor wetenschap, genaamd Lowlands Science. Hier komen festivalgangers om mee te doen met verschillende experimenten om zo bij te dragen aan de wetenschap. Wij hadden hier een onderzoek naar het effect van verschillende muziekgenres op pijn opgezet, wat erg populair was onder deelnemers! Soms stonden mensen wel een half uur in de rij om mee te doen aan ons onderzoek.

Met een groot team verzamelden wij in één weekend uiteindelijk 548 deelnemers voor ons onderzoek, iets waar je in het ziekenhuis misschien wel jaren over zou doen. Waar we wel op moesten letten was dat de festivalbezoekers niet onder de onder invloed waren van alcohol en drugs, omdat dit invloed heeft op pijn. Het is dus belangrijk om niet alleen om veiligheidsreden te kijken wie geschikt is voor je onderzoek, maar ook hoe verschillende dingen je resultaten kunnen beïnvloeden. Verder was het überhaupt heel gaaf om Lowlands vanaf deze ‘andere kant’ te zien, zo mochten we ook steeds backstage en konden we ’s avonds ook nog naar enkele optredens. Het was al met al dus een super bijzondere ervaring, waar ook nog waardevolle resultaten uit gekomen zijn.

Hartslag meten bij een popoptreden

Tot slot hebben wij ook onderzoek gedaan naar live muziek, in de grote concertzalen in De Doelen in Rotterdam. Omdat we benieuwd zijn wat live muziek met je gezondheid doet, hebben we bij twee grote groepen van in totaal zeshonderd deelnemers hartslagbanden omgedaan om metingen te doen, terwijl ze live naar pop of klassieke muziek luisterden. Ook hier moesten we weer met van alles rekening houden. Zo moesten deelnemers om de hartslag goed te meten stilzitten, en mochten ze hoewel het ritme er goed in zat bij het popoptreden dus niet gaan dansen. Ook dit onderzoek was weer een hele gave kans en heeft het belang van live muziek onderstreept. 

Wij vinden het dus heel leuk en waardevol dat je op zo veel verschillende plekken onderzoek kan doen. Waar zou jij het liefst onderzoek doen?