Nieuwe schakel in link zikavirus en microcefalie

Het zikavirus zorgt in Zuid-Amerika de afgelopen tijd voor veel zorgen. Kinderen van besmette moeders worden geboren met te kleine hersenen, óok wel microcefalie genoemd. Onderzoekers zijn hard aan de slag te gaan om het verband tussen het virus en deze aandoening aan te tonen. Nu hebben ze in hersencellen aangetoond dat het zikavirus wel degelijk zenuwcellen aantast.

15 maart 2016

Kinderen met microcefalie zijn vaak mentaal en fysiek gehandicapt. In gebieden waar het zikavirus voorkomt zijn in korte tijd meer kinderen met microcefalie geboren dan normaal. Bij kinderen met microcefalie in Zika-gebieden werden al eerder in de hersenen virusdeeltjes gevonden. Maar het was niet duidelijk hoe het virus er precies voor zorgt dat de hersenen van het kind zich in de baarmoeder niet voldoende ontwikkelen.

Om daar achter te komen onderzochten Hengli Tang van Florida State University (VS) en zijn team de effecten van een infectie van het zikavirus op zenuwstamcellen. Ze publiceerden onlangs hun resultaten in het tijdschrift Cell Stem Cell.

Links de hersenen van een kind met normale hersengrootte, rechts de hersenen van een microcefalisch kind. — Links een MRI-scan van de hersenen van een kind met normale hersengrootte, rechts de hersenen van een microcefalisch kind.
Wikimedia Commons via CC2.5

Hersenstamcellen

De onderzoekers kweekten hersencellen op petrischaaltjes en stelden ze bloot aan zikavirusdeeltjes. Ze wilden zo meer te weten komen over wat er vervolgens met de hersencellen gebeurt, wat mogelijk iets zegt over het kinderbrein in ontwikkeling. Om de cellen in de gaten te houden, verbonden ze een groene kleurstof aan zikavirusdeeltjes en een rode kleurstof aan een stof die vrijkomt als cellen doodgaan. Op deze manier konden Tang en zijn collega’s onder de microscoop zien of de cellen geïnfecteerd waren en of de cellen als gevolg daarvan stierven. Nadat de cellen geïnfecteerd raakten met het virus stierf het grootste gedeelte. De cellen die de infectie overleefden konden vaak niet meer goed delen of groeien. Voor een brein in ontwikkeling is dat funest.

“Het onderzoek levert op zichzelf nog geen bewijs voor een verband tussen het zikavirus en microcefalie. De omgeving van de zenuwcellen binnen dit onderzoek is erg anders dan die in de daadwerkelijke hersenen”, vertelt Jean-Luc Murk, arts-microbioloog bij het UMC Utrecht met een specialisatie in virologie, toen Kennislink hem vroeg naar zijn professionele mening over de publicatie. “Maar als je kijkt naar de gezamenlijke resultaten van meerdere recente onderzoeken naar een verband tussen het zikavirus en microcefalie, lijken de pijlen wel te wijzen naar deze link.”

Een nieuwe schakel

Dit onderzoek is de volgende stap in de zoektocht naar het verband tussen virusinfectie en microcefalie. Bovendien willen wetenschappers weten wat de oorzaak dan precies is. Door na te gaan welke cellen en dus ook welke delen van het lichaam gevoelig zijn voor infectie, krijgen onderzoekers een duidelijker beeld van hoe een infectie verloopt. En welke structuren daarbij het meeste risico lopen. “Maar het doen van vervolgonderzoek is lastig. Het gaat bij kinderen met microcefalie in zika-gebieden maar om enkele gevallen waar onderzoeksmateriaal van beschikbaar is, wat het onderzoek bemoeilijkt”, aldus Murk, naar aanleiding van zijn ervaringen in het UMC.

Bron

Tang Hengli. et al., Zika Virus Infects Human Cortical Neural Progenitors and Attenuates Their Growth, Cell Stem Cell, DOI:10.1016/j.stem.2016.02.016