Naar de content

Nieuwe kennis van eiwitten brengt behandeling Parkinson dichterbij

Close-up van e-coli bacteriën.
Close-up van e-coli bacteriën.
Pixabay, geralt via CC0

Engelse wetenschappers ontdekten wat precies de rol is van een eiwit bij een besmetting met tuberculose. Omdat dit eiwit ook belangrijk is bij de ziekte van Parkinson, verwachten zij dat dit mechanisme in beiden ziekten misschien wel hetzelfde is.

25 mei 2018

Een eiwit zorgt ervoor dat het menselijk afweersysteem bij tuberculose niet goed werkt. Wetenschappers ontdekten dat de zogeheten leucine-rich repeat kinase 2 (LRRK2) de macrofagen stillegt, waardoor het lichaam de infectie niet op kan ruimen. Een knappe vondst, maar van nog meer belang is dat het onderzoek ook mogelijk gevolgen heeft voor de behandeling van de ziekte van Parkinson. In tegenstelling tot tuberculose, valt Parkinson nog niet goed te behandelen.

Bij Parkinson zorgt een foutje in het LRRK2-gen voor een actiever eiwit dan normaal. Maar waarom dit extreem actieve LRRK2 dan Parkinson veroorzaakt, is nog niet bekend. Volgens de wetenschappers kan het goed zijn dat LRRK2 bij beide ziektes hetzelfde werkt. Dit schrijven Anetta Härtlova en Susanne Herbst, van de University of Dundee en het Francis Crick Institute in Londen, in The EMBO Journal.

Wat zijn macrofagen?

Macrofagen zijn gespecialiseerde witte bloedcellen, de opruimers van ons lichaam. Ze ‘eten’ ziekteverwekkers, kapotte cellen of andere lichaamsvreemde stoffen. Dit doen ze door bijvoorbeeld een tuberculosebacterie te omsluiten zodat deze in een soort bubbel komt, het fagosoom. Dit fagosoom verplaatst zich door de cel en versmelt daarna met een andere bubbel, het lysosoom. Samen zorgen zij ervoor dat de bacterie wordt opgeruimd en niet de kans krijgt om je lichaam te infecteren.

Een groepje macrofagen onder de microscoop. De grote donkere vlek in het midden is de celkern van de macrofaag.

Paus Johannes Paulus II, Prins Claus en Michael J. Fox. Allemaal beroemdheden met Parkinson.

 Wikimedia Commons, Erik Draper, Rob C. Croes/ Anefo, Alan Light

Vuilniszakken

Bij de ziekte van Parkinson stapelen kapotte eiwitten zich op in zogenaamde Lewy-lichaampjes in de hersenen. Wat de precieze rol van deze Lewy-lichaampjes is weten onderzoekers nog niet, maar waarschijnlijk zijn het een soort ‘vuilniszakken’ van de zenuwcellen. Alle foute en kapotte eiwitten worden hierin opgeslagen.

Door deze opstapeling gaan de cellen van de hersenen kapot. Patiënten krijgen daardoor stijve spieren, worden traag en hun handen of benen gaan trillen. Ook dementie is één van de vele symptomen van Parkinson. In Nederland lijden momenteel ruim 55 duizend mensen aan Parkinson.

Betere medicijnen

Vooralsnog is nog niet bekend hoe deze ziekte precies wordt veroorzaakt, wat het moeilijk maakt om een goed medicijn te vinden. Genezen kan niet, het enige wat kan is het bestrijden van de symptomen met bijvoorbeeld medicatie of ingrijpende hersenoperaties.

LRRK2 blokkeert het immuunsysteem bij een besmetting met tuberculose. Mogelijk gebeurt bij de ziekte van Parkinson hetzelfde. Wikimedia Commons, Pleiotrope via public domain

Volgens Härtlova en Herbst is hun ontdekking een stapje richting het beter begrijpen van de ziekte van Parkinson en daarmee uiteindelijk de kennis voor een medicijn. Wetenschappers houden zich al bezig met experimenteel onderzoek naar nieuwe medicijnen die zich richten op het blokkeren van LRRK2, maar dit is nog lang niet beschikbaar voor patiënten. Als onderzoekers de functie van LRRK2 in Parkinson beter begrijpen, kunnen ze een specifieker en gerichter geneesmiddelen maken.

Een stapel pillen en capsules op een wit oppervlak.
Medicijnen zijn tot nu toe vooral gericht op het verminderen van de symptomen van Parkinson. Zullen we ooit medicijnen krijgen om de ziekte helemaal te genezen? Photo by freestocks.org on Unsplash

Dezelfde functie?

Dat klinkt veelbelovend, maar Bas Bloem, neuroloog en hoogleraar aan het Radboudumc en oprichter van het Parkinson Centrum Nijmegen (ParC), is vooralsnog niet erg enthousiast over deze nieuwe ontdekking. Hij benadrukt dat een eiwit meer dingen kan doen in het lichaam. Neem LRRK2. Dat is voor meer verantwoordelijk dan alleen macrofagen blokkeren.

“Eiwitten hebben meerdere functies in de natuur, dus wat LRRK2 doet in macrofagen en in de hersenen hoeft niet hetzelfde te zijn. Wat we wel weten, is dat een foute versie van het eiwit alfa-synucleïne wordt opgestapeld in de Lewy-lichaampjes. Een mogelijkheid is dat LRRK2 betrokken is bij de vorming van de Lewy-lichaampjes.”

Het idee van de Engelse onderzoekers dat LRRK2 mogelijk op dezelfde manier werkt bij de ziekte van Parkinson als bij tuberculose is zeker niet ongegrond, maar erg lastig te controleren. Dit kan alleen worden bewezen door nieuw onderzoek naar dit eiwit bij Parkinsonpatiënten. Mocht dit inderdaad zo zijn, dan zijn we een stapje dichter bij het begrijpen van de ziekte en waarschijnlijk ook bij het vinden van een passend medicijn.

Bron

Härtlova e.a. LRRK2 is a negative regulator of Mycobacterium tuberculosis phagosome maturation in macropaghes The EMBO Journal 22 mei 2018 doi:10.15252/embj.201798694

ReactiesReageer