Naar de content

Nieuw borstkankermedicijn dichterbij door nieuwe methode

Wikimedia Commons, Wualex via publiek domein

Onderzoekers hebben een makkelijkere en goedkopere manier gevonden om Z-endoxifen te maken, een medicijn dat wel eens veel borstkankerpatiënten kan gaan helpen. Door deze nieuwe methode kunnen meer onderzoeksgroepen het medicijn verder testen.

13 april 2018

Z-endoxifen, een mogelijk medicijn tegen borstkanker.

Wikimedia Commons, Edgar 181 via publiek domein

De prijs van medicijnen kan aardig oplopen, zeker als er dure apparaten nodig zijn om het zuiver te krijgen. Dit was ook het geval bij Z-endoxifen, de actieve vorm van tamoxifen, een bekend medicijn tegen borstkanker. Tamoxifen werkt niet bij iedereen omdat sommige patiënten niet de juiste genen hebben om het om te zetten, of in sommige gevallen niet genoeg van het medicijn omzetten. Het zou dus goed zijn om tamoxifen om te zetten naar zijn actieve vorm Z-endoxifen en dat toe te dienen, maar deze vorm was altijd erg duur en moeilijk om te maken. Daar brengen onderzoekers van de TU Eindhoven en Syncom nu verandering in.

Testen

Universitair docent Lech-Gustav Milroy van de TU Eindhoven vertelt hoe hij destijds werd benaderd door hoogleraar Jos Beijnen van het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis. Deze vroeg of Milroy, toen nog postdoc, Z-endoxifen kon maken voor zijn onderzoek. “Beijnen wilde graag bij dieren testen of het direct toedienen van deze stof beter werkt dan tamoxifen”, zegt Milroy. “Maar daarvoor had hij wel een paar gram nodig.”

Samen met bachelorstudent Daphne van Scheppingen bekeek Milroy eerst hoe andere onderzoekers Z-endoxifen tot nu toe hadden gemaakt. “Tot nu toe was het nog niet gelukt om zuivere Z-endoxifen te maken”, zegt Milroy. “Je krijg namelijk vaak ook wat E-endoxifen, een molecuul dat structureel net iets anders is. Deze twee vormen zijn lastig te scheiden.”

Zuiverheid

Alleen de Z-variant van endoxifen is actief als medicijn, dus wil je de Z-variant zo zuiver mogelijk. De oorspronkelijke onderzoekers gebruikten voor de zuivering een HPLC, een apparaat dat je mengsel onder hoge druk door een scheidingskolom drukt. “HPLC is een dure methode”, zegt Milroy. “En als je op een grote schaal wilt werken, wordt het zelfs nog duurder.”

Bovendien was de opbrengst na de HPLC maximaal zeventig procent Z-endoxifen, de rest was E-endoxifen. Daarom gingen de Eindhovenaren aan de slag met een alternatieve route en vonden al snel een belangrijke aanwijzing. “We kwamen erachter dat de HPLC helemaal niet nodig was”, vertelt Van Scheppingen. “Voor de zuivering met HPLC bleek het mengsel maar liefst 95 procent Z-endoxifen te bevatten.” Onder de zure omstandigheden tijdens deze zuivering werd de Z-endoxifen blijkbaar deels omgezet in E-endoxifen, waardoor de zuiverheid afnam.

Onderzoekers testen nu of Z-endoxifen werkt tegen borstkanker.

Pixabay, basker_dhandapani via CC0

Samenwerking

Met deze kennis wilden de onderzoekers proberen of ze nog zuiverder Z-endoxifen konden krijgen en sloegen daarvoor de handen ineen met Syncom, een bedrijf dat zich specialiseert in het maken van moleculen. “Professor Beijnen had Syncom gevraagd om Z-endoxifen op grote schaal te maken”, vertelt Milroy. “Ze konden hiervoor onze route als basis gebruiken.” Bartjan Koning, principal scientist bij Syncom, wist uiteindelijk het pure Z-endoxifen in handen te krijgen door gebruik te maken van trituratie. Bij trituratie stop je je mengsel in een oplosmiddel waar de onzuiverheden wel in oplossen maar je product niet. Nadat Koning verschillende oplosmiddelen had geprobeerd, lukte het om tientallen grammen zuiver Z-endoxifen in handen te krijgen.

Het vervangen van de HPLC bespaart een hoop productiekosten, maar dat is volgens de onderzoekers niet de grootste winst: “We maken deze stof nu een stuk toegankelijker”, vertelt Van Scheppingen. “Vooral voor andere onderzoeksgroepen die er meer over willen weten.” Daar is Milroy het mee eens: “De groep van Jos Beijnen werkt nu hard aan het verder ontwikkelen van dit nieuwe medicijn en dat zou een stuk moeilijker worden als je elke keer maar een paar gram kunt maken.”

Of we Z-endoxifen uiteindelijk terug zullen zien in het ziekenhuis moeten we nog even afwachten. “Meerdere groepen werken eraan, maar ze zullen toch eerst de klinische testen door moeten komen”, zegt Milroy. “Maar omdat het een andere vorm van tamoxifen is, wat we al gebruiken als medicijn, acht ik de kans groot dat dit medicijn de markt haalt.”

Bron:
ReactiesReageer