Neushoorns redden met een 3D-printer

De hoorn van een neushoorn brengt op de zwarte markt meer op dan goud of zelfs cocaïne. Stropers slachten daarom per jaar meer dan duizend neushoorns af in Afrika. Met een 3D-printer wil het Amerikaanse bedrijf Pembient hier een eind aan maken.

24 juli 2015

Natuurbeschermers en overheden proberen op veel manieren neushoorns te beschermen. Daar komt nu een bedrijf bij dat het probleem op een omstreden nieuwe manier wil oplossen. Het bedrijf Pembient wil namelijk hoorn gaan namaken met een 3D-printer. Met deze namaakhoorn willen ze de zwarte markt overspoelen, zodat de prijs van hoorn omlaag gaat en het stropen van neushoorns niet meer winstgevend is. Natuurbeschermers en wetenschappers zijn echter bang dat het plan van Pembient averechts werkt.

Hoorn als geneesmiddel

De handel in hoorn is sinds de jaren negentig van de vorige eeuw illegaal in een groot deel van Azië, maar toch werd in 2010 de laatste neushoorn van Vietnam afgeschoten door stropers. De vraag naar hoorn is er niet minder van geworden en daarom komt hoorn nu via een illegale handelsroute van Afrika naar Azië. Daar wordt het verkocht op de zwarte markt. Aziaten geloven namelijk al duizenden jaren dat de hoorn van een neushoorn koortswerend en bloedzuiverend werkt. Hoornpoeders, -crèmes en -drankjes zijn een traditionele behandeling van enorm veel ziekteverschijnselen en sinds kort ook van kanker.

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat hoorn inderdaad koortswerend werkt, al is het niet zo effectief als ibuprofen. Toch is er nauwelijks onderzoek gedaan naar de mogelijke werkzaamheid van hoorn. Dat lijkt misschien raar, maar het gebrek aan onderzoek heeft een nobele reden. Om de neushoorn te beschermen wordt de geneeskrachtige werking van hoorn afgedaan als traditie en bijgeloof. De hoop is dat het stropen van neushoorns in Afrika stopt omdat uiteindelijk niemand in Azië meer gelooft in de geneeskracht van hoorn.

Hoe maakt Pembient hoorn?
Hoorn bestaat uit een keratine-eiwit waarvan Pembient de genetische code heeft ontrafeld. Door het eiwit te kopiëren maken ze poeder dat genetisch niet te onderscheiden is van echt hoornpoeder. Van dit poeder kan een hele hoorn worden geprint met een 3D-printer.

Een nieuwe aanpak

Matthew Markus is CEO van het Amerikaanse start-up bedrijf Pembient. Markus zegt in een interview met Synbiobeta dat het eigenlijk niet uitmaakt of hoorn medicinaal werkt of niet omdat hoorngebruikers toch wel hoorn blijven gebruiken. Hij stelt dan ook een andere aanpak voor om de neushoorn te beschermen. Het bedrijf Pembient gaat producten op de markt brengen waar poeder in zit dat genetisch identiek is aan poeder van echte hoorn en dat ook zuiverder is dan echte hoorn. Hoorn van de zwarte markt is namelijk vaak vervuild met arseen en versneden met andere stoffen, terwijl de namaakhoorn in een steriel laboratorium kan worden gemaakt. Het bedrijf hoopt zo mensen over te halen om de schonere namaakhoorn te gebruiken. Om ook mensen die per se echte hoorn willen om de tuin te leiden, wil Pembient in de toekomst ook namaakhoorns printen die niet van echt te onderscheiden zijn. Met deze namaakhoorns wil het bedrijf de zwarte markt overspoelen, zodat de prijs van hoorn omlaag gaat en het niet meer winstgevend is om neushoorns te slachten.

Averechts effect

Het plan van Pembient klinkt ambitieus en goedbedoeld, maar beschermingsorganisaties en wetenschappers zijn niet enthousiast. Ze zijn bang dat de namaakhoorn er juist voor zorgt dat de vraag naar echte hoorn toeneemt. Criminoloog Daan van Uhm doet aan de Universiteit van Utrecht promotieonderzoek naar de illegale handel in wildlife. Hij stelt dat als de markt verzadigd wordt en daardoor het gebruik van namaakhoorn algemeen geaccepteerd, het risico aanwezig is dat ook de vraag naar echte hoorns toeneemt. Bovendien kunnen mensen die tevreden zijn met het effect van namaakhoorn (of dat placebo-effect is of niet) gaan denken dat de echte hoorn nog beter werkt. De stap naar het illegale circuit wordt dan kleiner.

Nathalie van Koot van het Wereld Natuur Fonds verwacht ook dat de vraag naar echte hoorn zal toenemen als Pembient namaakhoorn op de markt brengt. In China worden tijgers speciaal gefokt om hun botten te gebruiken voor tijgerwijn. De hoop was dat hierdoor het stropen van tijgers zou afnemen, maar het tegenovergestelde gebeurde. Botten van wilde tijgers zijn nu een luxe-item en het stropen van wilde tijgers is juist toegenomen. Van Koot zegt dan ook dat het niet verantwoord is om namaakhoorn op de markt te brengen: “We weten niet wat de gevolgen zijn en met zo’n grote stroperijcrisis moet je dan geen risico’s nemen.”

Pembient lijkt zich weinig aan te trekken van de bezwaren van beschermingsorganisaties en wetenschappers. Al in september 2015 wil het bedrijf in China een biermerk met namaakhoornpoeder uitbrengen. Voor een toekomstige huidcrème (Essence of Rhino Horn) heeft het bedrijf vast een reclamefilmpje gemaakt.

&feature=youtu.be

Bronnen

Milliken, T. Illegal trade in ivory and rhino horn: an assessment to improve law enforcement under the wildlife traps project. (2014).
Nowell, _K. Assessment of Rhino Horn as a Traditional Medicine._(2012).