Nederlandse en Duitse politie communiceren anders

Veel Nederlandse organisaties werken samen met buitenlandse instanties. Daarbij is een goeie communicatie essentieel. Toch is er weleens sprake van miscommunicatie door culturele verschillen. Sand onderzocht in hoeverre cultuur een stempel drukt op de communicatie bij de Nederlandse en de Duitse politie, die steeds meer bevoegdheden delen aan beide kanten van de grens.

Wij-gevoel

Sand observeerde de communicatie op de werkvloer bij vergaderingen en in lunchpauzes. Daarnaast voerde ze gesprekken met communicatieprofessionals, om erachter te komen hoe ze interne communicatie definiëren.

Daarbij werd al snel een belangrijk verschil duidelijk. Sand: “Voor Duitse communicatieprofessionals is interne communicatie vooral een managementinstrument. Het zorgt ervoor dat de juiste informatie op het juiste moment bij de juiste medewerker is, zodat hij of zij zijn of haar werk kan doen.”

“Voor Nederlandse communicatieprofessionals heeft het echter ook nog een andere functie: namelijk om een ‘wij-gevoel’ te creëren. Daarom hebben ze bijvoorbeeld een personeelsblad waarin ook staat wie wanneer getrouwd is of wie wanneer welk kindje heeft gekregen. Dat soort dingen worden in Duitsland niet gedeeld op de werkvloer. Daar is veel meer een scheiding tussen werk en privé.”

Dat is iets dat de Duitse promovenda die elf jaar geleden naar Nederland verhuisde, ook kent uit persoonlijke ervaring: “Zo’n vijfentwintig jaar geleden hadden de mensen op de werkvloer gewoon twee agenda’s, een privéagenda en een werkagenda. Je kon je niet voorstellen dat een collega van jou op je verjaardagsfeestje kwam. Dat is nu wel iets veranderd hoor.”

Feminiene cultuur

Dat verschil tussen de Nederlandse en Duitse cultuur is terug te voeren op een verschil in masculiniteit, stelt Sand. Dat is één van de dimensies die cultuurpsycholoog Geert Hofstede onderscheidt om culturen te vergelijken.

In zijn visie is Nederland een voorbeeld van een feminiene cultuur en Duitsland van een meer masculiene cultuur. In een feminiene cultuur zijn persoonlijke relaties heel belangrijk, net als kwaliteit van leven. In een masculiene cultuur speelt hiërarchie een grotere rol, wat ook een bepalende factor is voor de dimensie machtafstand van Hofstede. De rol van de manager is over het algemeen leidend.

“Dat kun je bijvoorbeeld zien aan wie het woord voert tijdens een vergadering. In Duitsland neemt de leidinggevende altijd een actieve rol in. In Nederland kan het best voorkomen dat een werknemer bij een bepaald onderwerp het woord voert, omdat hij vanuit zijn functie meer kennis heeft. In dat geval heeft de leidinggevende een passieve rol. Een Duitse leidinggevende zou daar nogal van opkijken.”

Poldermodel

In een feminiene cultuur zoekt een leidinggevende bovendien naar compromissen, legt de promovenda uit, terwijl een leidinggevende in een masculiene cultuur alleen de beslissingen neemt. “Die feminiene cultuur zie je terug in het Nederlandse poldermodel, waarin we met z’n allen streven naar consensus. Iedereen mag zijn zegje doen en dan komt er een conclusie uit die voor iedereen acceptabel is. Dat is wel typisch Nederlands. Overleggen is ook niet voor niks een Nederlands woord. Ik heb geprobeerd het naar het Duits te vertalen, maar dat lukt gewoon niet.”

Schrijver Dik Linthout noemde de Nederlandse cultuur een ‘heroverwegingscultuur’. Sand licht toe: “Dan heb je met z’n allen een beslissing genomen, maar dan kom je in de vergadering erna er toch nog even op terug en dat wordt door iedereen geaccepteerd. Dat is typisch Nederlands. Afspraak is afspraak is dan weer typisch Duits. Daar houdt iedereen zich aan en dan wordt er niet meer over gediscussieerd.”

Vooroordelen

Dat zijn dus cultuurverschillen die soms tot onbegrip kunnen leiden. Maar we moeten ze ook weer niet teveel uitvergroten, waarschuwt de promovenda. “Mijn advies aan de politie is in eerste instantie dat ze zich niet gek laten maken door vooroordelen. Het zijn uiteindelijk toch allemaal mensen die vaak en graag communiceren. Maar er zijn kleine verschillen zoals bijvoorbeeld in hiërarchie of wel of geen privéinformatie delen, waar je rekening mee moet houden.”

Lees verder over interculturele communicatie:

• Taalcanon: Kan interculturele communicatie succesvol zijn?