Muziek is goed voor je lijf!

Of je nu in het ziekenhuis bent, bij de tandarts of gewoon in het dagelijks leven, muziek heeft bewezen positieve effecten. Muziek helpt je bijvoorbeeld om je beter te voelen bij liefdesverdriet. In het ziekenhuis vermindert muziek pijn, angst en stress. Normaal gesproken behandelen artsen dit met medicijnen die bijwerkingen hebben. Daarom is het goed om bij pijn, angst en stress naar muziek te luisteren! Maar welke muziek dan?

Wat is muziek?

De definitie van muziek is natuurlijk heel breed: van de nieuwste pophits tot harde metal, en van lage tot hoge tempo's. En de niet-harmonisch klinkende muziek van Schopenhauer of de beroemde compositie “4’33” van John Cage, waarin 4 minuten en 33 seconden geen instrument of zang te horen is, hoort dat nog wel bij muziek?

Het ligt er dus maar aan welke definitie je hanteert of iets muziek is of niet. We weten ook dat in verschillende culturen andere muziek voorkomt. Westerse harmonieën, die wij dagelijks horen, zijn niet voor iedereen even bekend. Opvallend is dat muziek wel deel uitmaakt van bijna elke maatschappij. In ons dagelijks leven zien we dat muziek verschillende functies heeft: bijvoorbeeld bij sporten, leren, relaxen, tijdens een feestje, maar ook om je lichamelijk en mentaal beter te voelen.

Muziek beschrijven

Wetenschappers vragen zich vaak af: hoe beschrijf je muziek nu het beste? Een manier is om naar verschillende muziekeigenschappen te kijken, zoals tempo, ritme, harmonie, melodie en klank. Bijvoorbeeld, met de website Chosic.com zie je hoeveel energie, akoestische elementen en gezang een liedje heeft.

Een andere manier is om muziek te beschrijven met genres zoals pop en rock. Luisteraars geven deze eigenschappen er vaak aan, het komt meestal niet door de eigenschappen van de muziek zelf. In een grote enquête vroegen wetenschappers mensen naar hun muzieksmaak en daaruit kwamen vijf grote muzieksmaakpatronen naar voren: pop, elektronische, urban (zoals hip-hop en r&b), rock en klassieke muziek. 

Zit jouw favoriete genre hier ook tussen, of beschrijf je jouw muzieksmaak liever met behulp van een kleiner ‘subgenre’? En hier wordt het snel heel specifiek: Spotify® maakt bijvoorbeeld gebruik van meer dan zesduizend genres, zoals ‘Candy Pop’ en ‘African Gospel’.

Verschillende muzieksmaken

Muzieksmaak verschilt! Mensen om je heen luisteren niet allemaal naar dezelfde muziek. En als jij bijvoorbeeld een nummer heel leuk vindt, stopt iemand anders misschien liever zijn of haar vingers in de oren. Onderzoek toont aan dat dit afhangt van waar mensen vandaan komen en hoe ze zijn opgegroeid. Luister jij bijvoorbeeld graag naar dezelfde muziek als je ouders of vrienden?

Waarschijnlijk luister je ook naar andere muziek dan iemand die bijvoorbeeld in India is opgegroeid. Dat heeft allemaal invloed. Vaak horen we van patiënten dat ze in het ziekenhuis klassieke muziek willen luisteren omdat ze denken dat dit het beste werkt. 

Maar is dat echt zo? Twee jaar geleden waren we op Lowlands Science en vergeleken we verschillende genres met elkaar. Meer dan vijfhonderd deelnemers deden mee. We keken hoe lang ze hun hand in ijswater konden houden terwijl ze naar muziek luisterden.

Onze conclusie: het maakt niet uit welke muziek je luistert, zolang je het maar leuk vindt. Een andere studie bekeek wat er in de hersenen gebeurt bij mensen die naar verschillende muziek luisteren. Ook hier werd duidelijk dat het type muziek (of het nu Beethoven of Eminem is) hetzelfde effect kan hebben op verschillende mensen. De essentie van wat muziek met ons doet lijkt dus vooral in muzieksmaak te liggen.

Muziek en je lichaam

Als wetenschappers vinden we het heel interessant om na te denken over de achterliggende mechanismen. Bij een medicijn weten we bijvoorbeeld precies wat er in het lichaam gebeurt. Ibuprofen remt een enzym, waardoor minder pijn ontstaat. Maar bij muziek weten we dat niet helemaal goed. 

Wel is bekend dat verschillende mechanismen bijdragen, zoals afleiding, het ervaren van positieve emoties tijdens het luisteren naar muziek, en de aanmaak van bepaalde gelukshormonen in je lichaam. Misschien ervaar je dat zelf ook als je naar je favoriete muziek luistert? Hier zien we ook dat muziekvoorkeur een belangrijke rol speelt en juist meer invloed heeft op wat er in onze hersenen gebeurt dan of de muziek zelf triest of vrolijk klinkt.

Positieve invloed

Muziek kan ook buiten het ziekenhuis positieve invloed hebben. Studies laten bijvoorbeeld zien dat je door de juiste muziek bij het sporten beter presteert, beter met emotioneel uitdagende situaties weet om te gaan en het ook zorgt voor ontspanning in stressvolle situaties. Ook heeft het maken van muziek en naar een concert gaan positieve effecten. Maar ook hier geldt weer dat muziek heel erg individueel is! Hoe gebruik jij muziek in je dagelijks leven?

Meer informatie over muziek als medicijn en 

Muziek helpt! – Platform voor kennis over muziek en welzijn