Mond open, licht aan

Als iemand kanker heeft, is dat vaak niet alleen zichtbaar op de plek van de tumor, maar ook in de rest van het weefsel, dit wordt wel het ‘veldeffect’ genoemd. Zo bleek bij screeningonderzoek naar dikke-darmkanker dat afwijkingen in het rectale deel van onze darmen (het laatste deel) iets zeggen over de toestand van het dieper gelegen darmstelsel. Als dat daar zo is, dan geldt dat wellicht ook voor de andere kant van ons spijsverteringskanaal, opperde Arjen Amelink, senior-onderzoeker bij afdeling Optica van TNO in zijn presentatie tijdens het PhotonicsNL symposium op 4 juni.

Teruggekaatst licht

Amelink en collega’s werken aan een techniek om hele kleine afwijkingen in het wangslijmvlies op te sporen door een lichtbundel even op de binnenkant van de wang te laten schijnen en het teruggekaatste licht op te vangen. De absorptie en verstrooiing van het teruggekaatste licht vertellen iets over minuscule veranderingen in de cellen van het wangslijmvlies. Deze veranderingen kunnen duiden op de aanwezigheid van long-, slokdarm- of hals/hoofdkanker. Tenminste, dat is de gedachte.

De veranderingen waar deze studie zich op richt zijn zo klein dat ze met een microscoop – de huidige gangbare methode om monsters van verdacht weefsel te onderzoeken – nog niet te onderscheiden zijn. Bugter legt uit wat ze in het wangslijmvlies van kankerpatiënten denken te vinden. “Bijvoorbeeld een toename van het aantal bloedvaten, maar die zijn dan nog extreem klein. Te klein om met andere methoden te zien. We weten ook dat in cellen die zich een heel vroeg stadium van kanker bevinden het cytoskelet vervormd raakt, het lijkt wel gedesoriënteerd. Ook dat kunnen we met de methode die door TNO is ontwikkeld aantonen.”

Bugter benadrukt dat het hier niet over diagnose gaat. “We denken nu eerst aan een mogelijkheid om een grote groep patiënten beter onder te verdelen in risicogroepen. Bij wie is het raadzaam om uitgebreid invasief onderzoek te doen en voor wie is dat niet nodig. Het gaat hier om screening.”

Tandarts

Het zal zeker een jaar duren voordat voldoende deelnemers aan de studie meedoen. Dan volgt uitgebreide analyse van de uitkomsten en vervolgonderzoek. Aan een uitspraak over hoe lang het nog duurt voordat deze methode, als het allemaal al gaat werken, beschikbaar is, waagt Bugter zich dus nog niet. Maar ook hij kan het fantaseren niet laten. “Er wordt al gesproken over een combinatie met je tandartsbezoek. Je ligt dan toch met je mond open, even een paar seconden je wang van binnen belichten past daar natuurlijk prima bij.”