Kleurstof in de strijd tegen malaria

Besmettelijk voor muggen

“Om malaria goed te kunnen bestrijden, moet je besmetting tussen mensen en muggen zien te voorkomen”, zegt Teun Bousema, malariaonderzoeker aan het Radboudumc. “Met de huidige malariamiddelen lukt dat niet. Patiënten blijven na een behandeling vaak nog twee tot drie weken besmettelijk voor muggen.”

Bousema en zijn collega’s gingen in het laboratorium op zoek naar stoffen die de besmetting van muggen kunnen voorkomen. Methyleenblauw, een kleurstof die in het laboratorium wordt gebruikt voor het aankleuren van dode cellen, leek het beste te werken en is nu getest in een studie met patiënten in Mali. “We zochten tachtig patiënten die voor behandeling erg besmettelijk waren voor muggen”, vertelt Bousema. “We gaven een deel van de patiënten een standaardbehandeling, aangevuld met methyleenblauw. Een ander deel kreeg alleen de standaardbehandeling. Twee en zeven dagen na behandeling bekeken we opnieuw welke patiënten nog besmettelijk waren voor muggen.”

Hij erkent dat methyleenblauw een belangrijke rol zou kunnen spelen bij de bestrijding van malaria, maar weigert te spreken van een doorbraak. “Dit is niet iets dat overmorgen gebruikt zal worden en er zijn meer stoffen met een soortgelijk effect. Bijvoorbeeld primaquine, dat in landen als Senegal en Ethiopië al gebruikt wordt. Het is wel zo dat methyleenblauw krachtiger werkt dan primaquine. En methyleenblauw werkt tegen het hele spectrum van malariaparasieten, ook tegen parasieten die resistent zijn tegen andere medicijnen.”

Methyleenblauw heeft wel een vervelende bijwerking: je urine kleurt behoorlijk blauw. En dat geeft vlekken die er maar moeilijk weer uitgaan. “Daar moeten we echt nog wat aan doen”, meent Bousema. “Want het kan mensen ervan weerhouden het middel te gebruiken.”