Naar de content

Jacht speelt belangrijke rol in afname grote zoogdieren

de Santa Elena Skywalk in Costa Rica. Een hangbrug midden in de jungle.
de Santa Elena Skywalk in Costa Rica. Een hangbrug midden in de jungle.
Dirk van der Made via Wikimedia Commons, CC BY 1.0

Diersoorten in het tropisch regenwoud staan onder druk door de jacht. Dat blijkt uit nieuwe modelberekeningen van de Radboud Universiteit. Vooral het aantal grote zoogdieren neemt af. “Jacht heeft een veel groter effect dan we tot nu toe dachten”, stelt onderzoeker Mark Huijbregts.

Tropisch regenwoud is een bijzonder ecosysteem, dat alleen voorkomt in de tropische gebieden rond de evenaar. In het regenwoud leven veel plant- en diersoorten die nergens anders ter wereld voorkomen. Maar het systeem staat onder druk door menselijke activiteiten. Het regenwoud levert namelijk belangrijke grondstoffen zoals hardhout, aluminium-erts, rubber en palmolie. Er worden stukken bos gekapt en wegen aangelegd om deze grondstoffen te kunnen winnen en om ruimte te maken voor de aanleg van dorpen en landbouwgrond.

Ontbossing in het Amazoneregenwoud, zichtbaar gemaakt op satellietbeelden. De visgraatstructuur wordt gevormd door wegen die het bos inlopen.

 Wikimedia Commons, NASA, publiek domein

Ontbossing van het regenwoud is heel goed te volgen met behulp van satellietbeelden. Inmiddels is nog maar twintig procent van het tropisch regenwoud intact. Daar is geen enkele vorm van houtkap zichtbaar. “In die gebieden is dus niets aan de hand, tenminste dat lijkt zo”, vertelt Mark Huijbregts, hoogleraar milieuwetenschappen aan de Radboud Universiteit.

“Toch zien we ook in die gebieden een afname van de populaties, met name van grote zoogdieren.” Met een statisch model bepaalden Huijbregts en zijn collega Ana Benítez of jagen de afname van grote zoogdieren kan verklaren. Hun resultaten verschenen deze week in vakblad PLOS Biology.

Hotspots

In hun model koppelden Huijbregts en Benítez data over de afname van verschillende zoogdiersoorten in de afgelopen veertig jaar aan een aantal factoren die te maken hebben met jacht. Dit zijn bijvoorbeeld de afstand van het regenwoud tot de lokale gemeenschap, de afstand van het regenwoud tot een mogelijke afzetmarkt voor de opbrengst, de bevolkingsdichtheid in het gebied en de grootte van de dieren. In de analyse werden gebieden in West- en Centraal-Afrika, Centraal- en Zuid-Amerika en Zuidoost-Azië meegenomen.

“Door gebieden met elkaar te vergelijken, kunnen we nu ook hotspots van de jacht aangeven”, zegt Huijbregts. “Zo zagen we bijvoorbeeld dat jagen in West-Afrika een heel groot effect heeft, terwijl dat in het midden van het Amazoneregenwoud veel minder is.”

Ecologisch model

Op de grote zoogdieren (soorten die zwaarder zijn dan twintig kilogram) heeft de jacht het grootste effect. Dat is logisch, want grote dieren leveren het meeste vlees en vaak ook waardevolle bijproducten zoals botten of hoorns. Jagen heeft een groter effect op de afname van het aantal zoogdieren dan we tot nu toe dachten. “Als je alle zoogdieren bij elkaar neemt, is het verdwijnen van leefgebied duidelijk de dominante factor. Maar als je alleen naar grote zoogdieren kijkt, verdwijnt gemiddeld meer dan veertig procent van een populatie door jacht. Dat zijn enorme aantallen”, stelt Huijbregts.

Hij houdt nog wel een slag om de arm. “Ons model kan vijfentwintig tot dertig procent van de waargenomen variatie in de data verklaren, wat voor een ecologisch model echt fantastisch goed is. Maar het betekent ook dat je zo’n zeventig procent van de variatie niet kunt verklaren. Als je op een specifieke plek gaat kijken, zul je dus nooit precies het effect vinden wat wij hebben berekend.”

Binnen populaties van grote zoogdieren verdwijnt gemiddeld veertig procent doordat mensen op hen jagen.

Wikimedia Commons, US Fish and Wildlife Services headquarters via CC BY 2.0

Biodiversiteit

Het is ondoenlijk om op alle locaties in het tropisch regenwoud het effect van jacht te meten. Daarom is het model op dit moment de beste voorspeller. De berekeningen worden voortaan meegenomen door het Planbureau voor de Leefomgeving in rapportages over de status van de biodiversiteit wereldwijd. Op die manier krijgt het model een functie in beleidsadvisering.

Huijbregts overweegt om het onderzoek nog breder te trekken. “We zouden specifieke gebieden verder onder de loep kunnen nemen om meer grip te krijgen op de oorzakelijke factoren van jacht. Onder welke omstandigheden gaan mensen bijvoorbeeld op zoogdieren jagen? Als we dat weten, kunnen we het model verder verbeteren.”

Bron:

Ana Benítez e.a. Intact but empty forests? Patterns of hunting-induced mammal defaunation in the tropics PLOS Biology, 14 mei 2019 (online), doi:10.1371/journal.pbio.3000247

ReactiesReageer