De redactie van Kennislink krijgt regelmatig lezersvragen. Zo vroeg Elisabeth zich af of er water op de maan is. De vraag wordt beantwoord door Kennislink-redacteur Roel van der Heijden.
Waaruit bestaat het oppervlak van de maan en heeft men daar water gevonden? Door alle meteorietinslagen zou je er toch alleen maar grote rotsen verwachten?
Elisabeth.
Roel van der Heijden, redacteur Natuurkunde en Techniek bij Kennislink, geeft antwoord:
Hoewel er eigenlijk al jaren sterke aanwijzingen waren voor de aanwezigheid van water op de maan, werd het in 2010 ook onomstotelijk gevonden in maanstenen die met het Apolloprogramma mee naar de aarde zijn genomen.
Natuurlijk hadden wetenschappers die stenen, die al zo’n 40 jaar op aarde verbleven, al eerder nageplozen op de aanwezigheid van water; en met succes. Er werd wel degelijk water gevonden, maar het probleem was dat niet met honderd procent zekerheid kon worden vastgesteld of het water niet per ongeluk was meegesmokkeld door de astronauten.
Door nu naar de verhoudingen tussen de waterstof- en deuteriumatomen in de watermoleculen te kijken wisten wetenschappers dat uit te sluiten. Op aarde is deze verhouding ongeveer 1 deuteriumatoom op 6500 waterstofatomen. De verhouding die werd gevonden in de maanstenen was ongeveer het dubbele van dat. De wetenschappers concludeerden dat het water echt buitenaards moest zijn en vermoedelijk afkomstig is van kometen die pakweg 4 miljard jaar geleden op de jonge maan insloegen. Het gaat daarbij overigens niet om geringe hoeveelheden. Geschat wordt dat er wel 600 miljoen ton water verborgen kan liggen in het maanoppervlak!
Stoffig
Het feit dat er water op de maan is zul je als rondlopende astronaut echter nauwelijks merken. De temperatuur en de afwezigheid van een atmosfeer maken het bestaan van vloeibaar water onmogelijk. Het zit vooral opgeslagen ín de mineralen op de maan, en wellicht als ijs op de bodem van schaduwrijke kraters.
Astronaut Harrison Schmitt maakt in 1972 een uitstapje op de maan. Rechts staat de maanrover geparkeerd. Samen met Eugene Cernan was Schmitt de laatste persoon die een bezoek bracht aan de maan.
NASAMaanwandelaars hebben vooral te maken met een dikke laag fijn zand, ook wel regoliet genoemd. Op ondiepe plekken is dat ongeveer 10 centimeter diep, op andere plekken kan het makkelijk ophopen tot een metersdikke laag.
Een wat stoffige Eugene Cernan na zijn maanwandeling.
NASAMaar hoe komt al dat stof daar? Zou je niet alleen maar kraters en grote stukken ingeslagen meteoriet verwachten?
Natuurlijk komen er stenen voor, maar meteorietinslagen gebeuren doorgaans met snelheden van tientallen kilometers per seconde. Een inslagsnelheid waarbij gesteente gemakkelijk verbrijzeld raakt. Vooral de talrijke micrometeorieten, die kleiner zijn dan 2 millimeter, hebben het maanoppervlak in de loop van miljarden jaren veranderd in een grote stoffige ‘zandbak’.
Het fijne zand en de afwezigheid van wind zorgen er bovendien voor dat afdrukken perfect bewaard blijven. Zo zullen de voetstappen van Neil Armstrong nog steeds keurig in het regoliet staan afgedrukt. En kunnen de sporen van de maanrovers, zo’n 40 jaar na dato nog steeds worden waargenomen door satellieten.
101 slimme vragen
Het eerste vragenboek van Kennislink is verschenen! Een boek met , ingestuurd door onze lezers, met antwoorden vanuit de wetenschap. In ‘Waarom worden mannen kaal?’ combineren we wetenschappelijke diepgang met heldere uitleg. Al onze vakgebieden komen er in aan bod, van biologie tot natuurkunde, taalwetenschap en geschiedenis. Voorbeelden van vragen:
- Hoe dromen blinde mensen?
- Groeit haar sneller in de zomer?
- Waar hangt de iCloud?
- Wanneer is het Nederlandse aardgas op?
- Bestaat de G-spot?
- Is arm zijn ongezond?
Hier kun je het boek bestellen.
En heb je zelf een nieuwe vraag? Stel hem hier
Het vragenboek van Kennislink verschijnt half mei.
Bertram & de Leeuw