Inspirerende zeestromingen

Oceaancomponist Stef Veldhuis componeert een muziekstuk op het ritme van de Caribische zeestromingen. Hij legt uit hoe hij te werk gaat aan boord van onderzoeksschip de Pelagia.

13 maart 2018

“Wat voor geluiden ga je opnemen dan?” Dat is de vraag die ik als ‘oceaancomponist’ de afgelopen tijd vaak heb beantwoord. Zo ook aan boord van de Pelagia. Een logische gedachte aangezien ik werk met geluid, maar deze etappe van de NICO-expeditie zal ik voornamelijk naar andere inspiratie zoeken.

Mijn naam is Stef Veldhuis. Ik ben een componist uit Utrecht en werkt momenteel aan het project Movement By Oceans. Daarin maak ik samen met choreografe Julia Heider een vertaling van oceanografische data naar muziek en dans.

De data waar ik mee werk zijn afkomstig van zogenaamde ARGO-floats. Deze sondes dalen af naar een diepte van 2 kilometer om metingen van het zoutgehalte en de temperatuur te verrichten. Vervolgens koppelen Julia ik die gegevens aan muzikale elementen als toonhoogte, ritme en dynamiek en zo maken we samen een muziekstuk en choreografie.

Meedeinen met de golven

Om mij te laten inspireren voor dit werk zit ik momenteel op het dek van de Pelagia over de Sababank voor het Caraïbische eiland Saba uit te kijken, waar de golven rustig het schip op en neer doen deinen. Omdat niet geluid maar data de basis vormen voor het creatieve proces, ben ik nu voornamelijk aan het observeren.

Een onderzoeksinstrument – CTD genaamd – dat gegevens verzameld die oceaancomponist Stef Veldhuis koppelt aan verschillende geluiden. — Op de Pelagia verzamelt dit onderzoeksinstrument – de CTD – ook gegevens die oceaancomponist Stef Veldhuis koppelt aan verschillende geluiden.
Stef Veldhuis

Ik help de wetenschappers wanneer ik kan, leg vast hoe ze te werk gaan en geef mezelf elke dag lang de tijd om naar de zee te staren en de continue bewegingen waar te nemen. Vooral het diepe blauw en de immense grootsheid van de oceaan verwonderen me. Dit observeren en vastleggen zorgt voor veel inspiratie waarmee ik hopelijk, eenmaal terug op het vaste land, mooie dingen kan maken.

Ook de afzondering en het leven op de Pelagia is een bijzondere ervaring. Omdat ik nooit eerder op een schip ben geweest, moest ik erg wennen aan deze kleine omgeving zonder mogelijkheid om even echt weg te gaan. Dit zorgt voor een ander besef van tijd. Omdat ik continu op dezelfde plek ben, door dezelfde gangen loop, dezelfde mensen zie en min of meer hetzelfde uitzicht heb, is het lastig te zeggen of ik hier al heel lang zit of net aan boord ben gestapt. Het is alsof je leeft in een bubbel die geen enkele connectie meer heeft met het leven op land en ik merk dat deze unieke gewaarwording veel teweeg heeft gebracht en zal brengen.

Ik ben erg blij dat ik dit bijzondere avontuur mag meemaken, dat ik wetenschappers het hemd van het lijf kan vragen en dat ik elke ochtend koffie drink op het dek van het schip met niets anders om mij heen dan de oceaan en ik weet nu al; dat gaat zich vertalen naar interessante nieuwe composities.

Eerder werk van Veldhuis

Music By Oceans is een project van Stef Veldhuis in samenwerking met de afdeling Oceanografie van de Universiteit van Utrecht. Daarin onderzoekt Veldhuis hoe kunst zich manifesteert wanneer een deel van het creatieve proces afhankelijk is van een externe, natuurlijke bron: de oceaan. Tijdens de première zijn acht nieuwe composities, ontstaan uit een vertaling van oceanografische data naar muziek, door een strijkkwartet gespeeld. Deze vertalingen zijn tot stand gekomen via data, gemeten door de ARGO-floats en gekoppeld aan muzikale elementen als toonhoogte, ritme en dynamiek. Luister hier een fragment.