Kan je naar een festival als het coronavirus nog rondwaart? Wetenschappers onderzoeken momenteel hoe dit veilig kan. Bijvoorbeeld door bubbels te vormen en biertenten op de juiste plekken neer te zetten. “Er is veel mogelijk met technologie.”
In de verte zie je de bovenkant van de geluidsboxen van het hoofdpodium, je hoort al een bonkende beat en de zon schijnt onophoudelijk op je hoofd. Je staat in de rij om naar binnen te mogen! Eindelijk weer naar een festival vol met dj’s, bandjes en koud bier. Om je heen heeft iedereen dezelfde kleur kleren aan: groen. In je handen klem je het kaartje en de negatieve testuitslag. Je bent bijna bij de tassencontrole en dan ben je eindelijk binnen.
Zo begint een festivalbezoek later dit jaar misschien wel. Momenteel onderzoeken wetenschappers hoe je op een verantwoorde manier naar grote evenementen gaat. Ze kijken daarbij naar sneltests, het vormen van bubbels, hoe je een terrein in moet richten, loopstromen en hoe menigtes zich verspreiden. Op basis van deze onderzoeken hopen ze een inschatting te maken hoeveel risico je loopt als je naar een festival gaat.
Bubbels tegen massabesmettingen
Als je eerder naar een festival ging, dan kwam je vaak met een grote groep mensen samen tegelijk binnen. Je stond een tijdje samengeklonterd in de rij bij de kaart- en tassencontrole en daarna was je op het terrein. “Maar dat wordt nu een lastig verhaal”, zegt Dorine Duives van de TU Delft. Zij is gespecialiseerd in hoe mensen zich in menigtes gedragen. “Je wilt eigenlijk dat mensen zo min mogelijk bij elkaar in de buurt stilstaan. Wanneer mensen samen op een plek wachten loop je kans dat ze elkaar besmetten. Tenminste, die kans is groter dan wanneer ze achter elkaar dezelfde richting op lopen. Dus wil je vermijden dat er lange rijen ontstaan.”
Hierdoor is het nodig om de openingstijd aan te passen, zodat niet iedereen tegelijk komt, maar verspreid over de dag. Met wie je in de rij staat is waarschijnlijk geen toeval. Wetenschappers zijn het nog aan het onderzoeken, maar het lijkt erop dat het verstandig is om zogeheten bubbels te vormen bij een festivalbezoek.
Dit betekent dat je de hele dag met dezelfde groep mensen bij elkaar blijft. Je gaat samen naar binnen en naar de optredens. Op die manier ontstaan meerdere bubbels van bezoekers. “Je beperkt zo de groepsgrootte. Dit heeft als groot voordeel dat als iemand binnen een groep covid heeft, diegene alleen de leden van de eigen bubbel kan besmetten en dus niet alle bezoekers van het festival. Hierdoor verklein je het risico dat er een massabesmetting plaatsvindt. En dat is nu juist het grote gevaar van festivals met veel bezoekers”, zegt onderzoeker Bas Kolen van de TU Delft, die festivals momenteel onderzoekt. Om duidelijk te maken dat er bubbels zijn, kan je ze bijvoorbeeld een kleur geven en vervolgens een eigen gebied toewijzen waar ze naar een optreden kijken.
Knelpunt bij de wc
Naast de bubbels zijn er nog veel meer dingen waar wetenschappers naar kijken. Zoals de indeling van het terrein. Waar staan de verschillende podia waar rocksterren, popidolen en bekende dj’s hun feestjes bouwen? En op welke plekken kan je het beste de bar, snacktenten en toiletten plaatsen?
Om dat na te gaan, willen meerdere wetenschappers een festival nabouwen in een simulatiemodel. Daarmee plaatsen ze zelf alle onderdelen op een terrein. Een beetje zoals bij het populaire computerspel Sims, waar je als gamer een huis inricht met meubels. Na het plaatsen van de tenten, podia en toiletten gaat het simulatiemodel los en berekent hoe de mensen zich over het terrein verplaatsen. Zo zien wetenschappers welke aanpak wel en niet werkt.
Vervolgens zien de onderzoekers de knelpunten voor hun ogen ontstaan. Bijvoorbeeld bij de toiletten of bij het bier halen. “Als daar lange rijen ontstaan, dan blokkeren ze misschien loopstromen, waardoor mensen veel dichter op elkaar gaan staan of langzamer lopen. Hierdoor neemt de kans op besmetting weer toe”, zegt Duives. Je kunt dan in de modellen checken of de situatie verbetert door meer biertenten en toiletten te plaatsen of door eenrichtingsverkeer in te stellen.
Slimme camera’s
Wetenschappers gebruiken verschillende modellen om dit te bekijken. Zo heeft de Universiteit Utrecht SimCrowds ontwikkeld. De TU Delft bouwde het model Nomad. “Daar werken we al aan sinds 2004 en op basis van decennia aan onderzoek voorspellen we hoe menigtes zich gedragen. Dat is handig om te weten als je een stadion, station of groot gebouw ontwerpt. Dan weet je bijvoorbeeld hoe groot toegangspoorten moeten zijn en waar je wel of niet bankjes moet plaatsen”, aldus Duives.
Die kennis komt nu ook van pas bij het kijken naar grote evenementen. “Al is de situatie nu net even anders dan vroeger, omdat mensen meer afstand houden als ze niet tot hetzelfde huishouden behoren. Daarom passen we het model aan. Dat doen we onder meer omdat we via slimme camera’s in Delft en Amsterdam voortdurend kunnen analyseren hoe mensen zich op dit moment, tijdens de maatregelen, in menigtes gedragen”, zegt Duives.
Je kunt in zo’n model ook simuleren wat er gebeurt wanneer je iemand binnenlaat die covid heeft. Hoe snel verspreidt het virus zich dan? “We simuleren dit meerdere keren, zodat we allerlei scenario’s beproeven en een soort gemiddelde ontstaat. Voor ieder scenario kunnen we dan aangeven wat het risico van verspreiding is en hoeveel geïnfecteerden vervolgens het terrein weer verlaten”, aldus Duives.
Ontwerp evenementen zoals een huis
Dat risico is eigenlijk waar het allemaal om draait. Hoe groot is de kans dat je ziek wordt als je een evenement, zoals een festival of voetbalwedstrijd, bezoekt? Opmerkelijk genoeg doen we dit soort risico-inschattingen al voortdurend. Als je de auto instapt dan heb je een bepaalde kans dat je er niet meer levend uitkomt. Deze risico-analyse speelt een rol bij de voorwaarden waar een auto aan moet voldoen of hoe hard je mag rijden afhankelijk van het ontwerp van de weg. Of neem de aanleg van dijken. Ook dan maken ingenieurs een inschatting van hoe groot de kans is dat ze bezwijken. Daarom is het ook niet zo gek dat Bas Kolen zich normaal bezighoudt met de risico-analyse van waterbeheer, maar nu het bezoek van festivals onderzoekt. “Het is hetzelfde soort onderzoek”, zegt hij.
Wetenschapper Bas Kolen werkt momenteel aan een risicomodel dat inschat wat de kans is dat je besmet raakt met het coronavirus, in het ziekenhuis belandt of overlijdt na een bezoek aan een festival, voetbalstadion of congres.
Flickr, Lisa de Vreede via CC BY-NC-ND 2.0Kolen ontwikkelt een risicomodel voor festivals, congressen en voetbalstadions. Daarmee kun je per individu aangeven hoe groot de kans is dat je besmet raakt met het virus. Het model laat ook zien wat de kans is dat je in het ziekenhuis komt of overlijdt. Dat is uiteraard afhankelijk van van alles en nog wat, zoals hoe het festival is ingericht, hoeveel bubbels er zijn, of sneltesten verplicht zijn, of het buiten of binnen is, welke ventilatie aanwezig is en ook je leeftijd is van belang. De onderzoeker wil op die manier laten zien aan bezoekers welk risico ze lopen. “Misschien is het risico van een slim opgezet evenement helemaal niet veel hoger dan wanneer je thuis meerdere keren per week bezoek ontvangt”, zegt hij. Kolen doet dit onderzoek als onderdeel van het project Field Labs. Dat is een reeks experimenten waarbij wetenschappers checken hoe je het beste en veiligste een evenement kunt bezoeken.
Kolen noemt deze blik ‘ontwerpend naar een festival kijken’. Hij pleit ervoor om de organisatie van evenementen net zo te benaderen als het ontwerpen van een vliegtuig of huis. Ook daarbij moet je aan voorwaarden voldoen en laten zien dat je dit veilig bouwt. “Op dit moment is er nog weinig aandacht voor de inzet van techniek, maar ik hoop dat hier meer aandacht voor komt. Met de toepassing van technologie is echt meer mogelijk dan het nu lijkt”, zegt Kolen.
Ook hoe je naar festivals, zoals Pinkpop op deze foto, reist is belangrijk om mee te nemen bij de organisatie.
Joeke-Remkus de Vries via Flickr (CC BY 2.0)Puzzelen met reizigers
Tegelijkertijd geven de wetenschappers aan dat het geen eenvoudige klus is om een festival te organiseren als het virus nog rondwaart. Tot nog toe hebben we alleen besproken hoe mensen zich bij de ingang en op het festivalterrein zelf gedragen. “Maar dan vergeten we voor het gemak even hoe mensen bij een evenement komen”, aldus Duives.
Want hoe reizen bezoekers naar het terrein? Stel je maakt allemaal bubbels tijdens het festival, maar even daarvoor zat iedereen nog gemixt in treinen en bussen op elkaar gepropt? “Dit is echt een van de lastigste puzzels”, zegt Duives. “Misschien moet je dus al eerder, bij het vervoer, bubbels vormen. En natuurlijk ook na afloop. Want als je er de hele dag alles aan hebt gedaan om mensen in hun bubbel te houden terwijl ze na afloop gewoon door elkaar lopen, dan is dat ook vreemd. Ook bij het vertrek moet je mensen over de tijd en ruimte verspreiden. Misschien met extra optredens, zodat bezoekers zich tijdens het wachten niet vervelen. Zo komt er bij deze onderzoeken steeds meer kijken dan je op het eerste gezicht denkt.”