Documentaire over methodes om onsterfelijkheid te bereiken

Wetenschappers werken aan methoden om de dood te slim af te zijn, met als ultiem doel: onsterfelijkheid. Daar gaat de documentaire Waiting for immortality van Sylvie Blum over, die voor het eerst te zien is op 4 november tijdens het InScience Festival in Nijmegen. Kunnen we de dood straks echt stoppen? En moeten we dat eigenlijk wel willen?

28 oktober 2016

InScience festival

Van 2 tot en met 6 november vindt de tweede editie van het in Nijmegen plaats. Dit filmfestival voor wetenschap en kunst heeft een uitgebreid programma met onder andere films, lezingen, exposities, interviews en debatten.

Het enige wat iedereen gelijk maakt is de dood. Maar voor hoelang? In de documentaire Waiting for immortality komen allerlei mogelijke methodes langs om onsterfelijkheid te kunnen bereiken, toegelicht door deskundigen en wetenschappers uit verschillende disciplines. De docu opent met cryonics, een bestaande methode waarbij mensen zich laten invriezen om zich later weer te laten ontdooien. Dit zou dan moeten gebeuren als de wetenschap ver genoeg ontwikkeld is om verschillende doodsoorzaken terug te draaien. En niet te vergeten twintig jaar van je daadwerkelijke leeftijd af te halen.

Wat van dit stuk van de documentaire vooral bijblijft is de emotie. Bijvoorbeeld van Linda, een lid van de cryonics-beweging, die liefdevol de roestvrijstalen cilinder aait waar haar man in is opgeborgen. Zij hoopt hem ooit, jong, vitaal en vooral levend weer terug te zien. Twijfels waren er zeker, zo vertelt ze, want in zijn laatste uren merkte hij op: “I sure hope this works” (“Ik hoop oprecht dat dit werkt”). Ze schiet vol bij de herinnering.

Linda bij de cilinder waarin het lichaam van haar man wacht om ontdooit te worden. — Linda bij de cilinder waarin het lichaam van haar man wacht om ontdooid te worden. Iedereen kan lid worden van de cryonics-beweging, mits er een aanzienlijke contributie wordt betaald.
Still uit Waiting for Immortality, Sylvie Blum

Uploaden van je brein

Op deze manier plaatst Waiting for immortality de strijd tegen de dood in een heel nieuw licht. Het spreekt nogal tot de verbeelding, onsterfelijkheid. Iedereen heeft er weleens over nagedacht, hoe het zou zijn als je geen tachtig, maar misschien wel tweehonderd jaar oud zou kunnen worden. Het biedt een heel nieuw perspectief op het leven, maar erg realistisch is het (nog) niet.

Verschillende technieken worden besproken, van klonen tot het uploaden van je brein naar een online opslag, waarna die informatie weer beschikbaar gemaakt kan worden in een menselijk uitziende robot. Sommige methodes zijn al bijna klaar om toegepast te worden, anderen zijn nog ronduit sciencefiction. Maar door alle technische aspecten heen – elke methode wordt uitgebreid besproken – loopt het menselijke aspect als een rode draad. Wat betekent het als je onsterfelijk zou kunnen zijn? Is het niet juist een vredige gedachte dat alles een eind heeft, inclusief het bestaan?

Van een op God geïnspireerde maatschappij naar eentje gebaseerd op techniek. Worden wij onze eigen ontwerpers?
Still uit Waiting for Immortality, Sylvie Blum

Ethisch vraagstuk

En, als de technologie straks daadwerkelijk bestaat, voor wie zou deze dan beschikbaar zijn? Wat als jij de techniek wel kan betalen, maar je vrienden of familie niet? Met deze vraag schetst Waiting for immortality een grimmig plaatje van eenzaam oud worden. Zoals eerder in de geschiedenis te zien valt, zijn nieuwe ontwikkelingen meestal als eerste beschikbaar voor de mensen die deze ook kunnen betalen, waarmee de kloof tussen arm en rijk wederom vergroot wordt. Sommige groepen zullen uitgesloten worden van de mogelijkheden die een nieuwe techniek biedt. Is dit iets dat we moeten willen?

Met dit ethische vraagstuk heeft Waiting for immortality een mooie afsluiter. Natuurlijk zijn cryonics en klonen geen échte manieren om onsterfelijk te zijn, maar geüploade hersenen of een bionisch nieuw hart klinken best wel cool. Uiteindelijk gaat deze documentaire niet zozeer over hoe we onsterfelijk kunnen zijn, maar vooral over wat het betekent om mens te zijn.