Hoe oud wil jij worden?

De oudste mens die ooit leefde werd 122 jaren en 164 dagen. Een leeftijd die we allemaal wel zouden willen bereiken, of niet? Als Desiree Hoving aan het publiek vraagt wie er 150 zou willen worden, gaat ruim de helft van de handen omhoog. Wanneer ze vraagt naar onsterfelijkheid zijn er nog maar enkele handen over. De meeste aanwezigen zijn vanavond gekomen om te horen hoe ze ouder kunnen worden. Oftewel: hoe krijg je controle over je leeftijd?

Marcel Olde Rikkert, hoogleraar geriatrie aan het Radboud UMC, zou best 120 willen worden. “Maar als het morgen is afgelopen vind ik het ook goed. Het gaat niet alleen om de kwantiteit, maar ook om wat je met je leven doet.”

Honderd en kerngezond

Dat we steeds ouder worden laat biochemicus Henne Holstege van het VUMC zien. Zij heeft het 100+-onderzoek opgezet en onderzoekt niet-demente ouderen boven de honderd. In Nederland zijn er ongeveer 2500 honderdplussers, waarvan 315 deelnemen aan de studie van Holstege. Wat haar fascineert is dat deze ouderen bewijzen dat het cognitief functioneren niet per se achteruitgaat op hoge leeftijd.

“Ik vind het niet interessant om ouder te worden, maar wel om niet dement te worden”, zegt ze. De genen van mensen spelen een grote rol bij de kans op dementie: ze bepalen voor 25 procent hoe je veroudert. De overige 75 procent heb je zelf in de hand: gezond eten, in beweging blijven en ook sociale contacten zijn cruciaal voor gezond ouder worden.

Als we weten welke genen precies een rol spelen bij dementie, kunnen we al vanaf erg jonge leeftijd voorspellen of iemand later dementie krijgt of niet. Uit de zaal komt de vraag of mensen dat eigenlijk wel willen weten. Daarover verschillen de meningen. Waar de een het alleen wil weten als er een remedie is, zou het de ander juist houvast geven. Maar is dementie krijgen wel zo erg? Mensen die zelf dementie hebben, schijnen dit niet als vervelend te ervaren, vertelt Olde Rikkert. Het is vooral de omgeving die het een probleem vindt. Zij ervaren dit als het kwijtraken van de controle. De controle die we zo graag wilden hebben om gezond oud te worden.

Naast goede genen hebben de honderdplussers uit het VUMC-onderzoek een andere opvallende overeenkomst: ze staan buitengewoon positief in het leven. Holstege: “Ze hebben zeker nare dingen meegemaakt, maar over het algemeen willen ze doorgaan, want het leven heeft ook mooie kanten.”

Gezondheidsplicht

Techniekfilosoof Laurens Landeweerd van de Radboud Universiteit is van mening dat we inderdaad steeds meer controle krijgen over onze leeftijd. Maar dit heeft ook een keerzijde. “Het lijkt een soort verplichting vanuit de samenleving om alles wat je doet, zo gezond mogelijk te doen”, stelt Landeweerd. Volgens hem is er sprake van een zogenaamd ‘gezondheidsfacisme’: een maatschappij die ons dwingt om zo gezond mogelijk oud te worden in plaats van genieten van het leven.

Maar waar ligt de grens bij al deze verbeteringen? Wanneer is het nog natuurlijk en wanneer wordt het kunstmatig? Volgens een bezoeker wordt het kunstmatig wanneer je te veel tijd kwijt bent met medicijnen nemen of het onderhouden van je protheses. Landeweerd beaamt dit: “De grens of het natuurlijk is of niet, heeft te maken met in hoeverre je wil dat geneeskunde in je dagelijks leven aanwezig is.”

Het leven is eindig

“Het hoort wel bij de mens dat we eindig zijn, want als het leven niet kan eindigen dan heeft het geen zin”, stelt Landeweerd. Tegelijkertijd is oneindig willen leven ook onderdeel van onze natuur, we willen niet sterven maar voortbestaan. Maar voor de maatschappij als geheel zou het nadelige effecten hebben. Als iedereen steeds ouder wordt, zijn mensen van 120 jaar nog steeds niet met pensioen, maar directeur van een groot bedrijf. “Dan moet je wel heel lang wachten tot je carrière kan maken en blijft de samenleving een beetje stilstaan.”

Al met al krijgen we dus duidelijk steeds meer controle over onze leeftijd. We kunnen steeds ouder worden, maar moeten ons afvragen hoe we die extra tijd gaan besteden. Zo zul je bij een levensverwachting van 200 jaar misschien studeren tot je vijftigste en daarna werken tot je 150 bent.

Landeweerd sluit de avond af met een tip voor hoe je het beste leeft: “Leef je om ouder te worden dan volg je strenge regels, wil je vooral genieten dan sterf je jong. Mijn tip is om de gulden middenweg te bewandelen.”