De chalicotherium is het vreemdste dier dat ooit in Nederland heeft rondgelopen. Dat het dier hier miljoenen jaren geleden voorkwam, weten we door de vondst van één kies.
Maak kennis met de chalicotherium. Hij had een schouderhoogte van ruim 2,5 meter, extreem lange voorpoten, de licht gebochelde rug van een hyena, de slanke schedel van een paard, de klauwen van een gordeldier, het gebit van een neushoorn en het loopje, op zijn knokkels, van een gorilla. Zijn lichaam als geheel had wat weg van de reuzenluiaard. De chalicotherium is, kortom, misschien wel het vreemdste dier dat ooit in Nederland rondliep.
Lange armen
Je ziet er een beetje uit alsof je ChatGPT hebt gevraagd om een kruising te maken van een paard, gorilla, hyena, neushoorn, reuzenluiaard en gordeldier. Snap je dat mensen jou apart vinden?
“Jammer dat we het interview zo beginnen. Je zou ook kunnen wijzen op mijn unieke rol in het ecosysteem vroeger. Ik stripte de bast van de bomen en at deze op. Bovendien was ik vegetariër, dus men had van mij weinig te vrezen.”
In het Oertijdmuseum in Boxtel is een levensecht model van de chalicotherium te zien.
Het OertijdmuseumOp basis van je uiterlijk lijk je me een sullige goedzak. Ook kan ik me niet voorstellen dat je een sprintwonder was, met zulke poten. Was jij niet een heel makkelijk slachtoffer voor roofdieren?
“Sullige goedzak … Makkelijk slachtoffer … Als je zo doorgaat, stop ik dit interview. Bovendien onderschat je me. Het klopt dat ik door mijn korte schenen niet kon sprinten. Ik schuifelde zo’n beetje op mijn hurken. Maar ik had hele scherpe klauwen. Als ik met mijn armen naar een roofdier uithaalde, dan was ie goed de sjaak. Sowieso waren mijn lange armen handig, want daarmee trok ik de takken naar me toe. Er zijn geluiden dat ik mijn klauwen ook gebruikte om wortels en knollen op te graven.”
Was jij een gezelligheidsdier?
“Niet echt. Ik leefde waarschijnlijk vooral alleen – de paartijd uiteraard uitgezonderd, ook een chalicotherium heeft behoeften. Het grappige is dat onderzoekers lange tijd dachten dat wij wél in kuddes leven. Dat kwam doordat botten van familieleden op bepaalde plekken massaal in spleten van kalkrotsen werden gevonden, zoals in Slowakije. Dit zijn echter spleten waar dieren eenvoudig in vallen of waar regen de botten in kan spoelen. Het is dus waarschijnlijker dat de botten hier in vele jaren of decennia terechtkwamen, dan dat het ging om een kudde.”
In mijn vooronderzoek las ik dat er van jou in Nederland alleen een tand is gevonden.
“Dat klopt. Een kies, om precies te zijn. Opnieuw stelde ik onderzoekers voor een raadsel. De kies werd in Noord-Brabant gevonden door amateurverzamelaars, die geen idee hadden van welk dier deze was. Ook onderzoekers van Naturalis kwamen er niet uit. Pas toen een aan een Spaanse universiteit verbonden paleontoloog de kies bij toeval zag, werd alles duidelijk, omdat hij in Spanje al eerder familieleden van mij had bestudeerd. De tand werd in 2013 in Het Oertijdmuseum in Boxtel gelegd en sindsdien is ie daar te bezichtigen.”
De in Nederland gevonden kies van een chalicotherium is eveneens te bezichtigen in het Oertijdmuseum in Boxtel.
Het OertijdmuseumHoe ben jij eigenlijk aan je eind gekomen?
“Volgens mij is dat niet bekend. Het zou kunnen dat ik de concurrentie verloor van plantetende kuddedieren. Wetenschappers tasten sowieso vaak in het duister, omdat er geen levend dier is met dezelfde mengelmoes aan anatomische kenmerken. De laatste chalicotherium-achtigen leefden tot in het pleistoceen, dat zo’n 2,5 miljoen jaar geleden begon. Om je een beeld te geven: de eerste mensachtigen, hominiden genaamd, ontstonden 7 miljoen jaar geleden.”
Ik denk dat het niet heeft meegeholpen dat je er uitziet als een uit de kluiten gewassen knuffeldier.
“Ik ben niet zo dol op een journalist met een mening. Dit interview is klaar wat mij betreft. ”