Helpt een dutje bij het leren van je moedertaal?

Professor Rebecca Gómez, psychologe aan de Universiteit van Arizona, staat aan de wieg van dit slaaponderzoek. Hoewel ze haar carrière begon met onderzoek naar onbewuste patroonherkenning bij volwassenen, wilde ze al gauw weten hoe het nu eigenlijk zit bij kinderen. “De ontwikkeling van kinderen is zo fascinerend”, vertelt ze tijdens een bezoek aan het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek in Nijmegen. “Van nu af aan zal ik waarschijnlijk altijd met baby’s en jonge kinderen blijven werken.”

Ze is speciaal overgekomen uit Arizona om te vertellen over het onderzoek dat plaatsvindt in haar Child Cognition Lab. In dit lab wordt onderzoek gedaan naar de rol van slaap bij leren. Wat haar onderzoek zo bijzonder maakt, is dat het specifiek gaat over dutjes. Van nachtelijke slaap weten we namelijk al dat het onmisbaar is voor leren. Maar maakt het voor kleine kinderen die bezig zijn om hun moedertaal te leren ook uit of ze overdag wel of geen dutjes doen? En verschilt dit tussen jongere (15 maanden) en oudere (30 maanden) kinderen?

Patronen

Kinderen die hun moedertaal leren, krijgen een hoop op hun bord: nieuwe woorden, klanken, grammaticaregels, enzovoorts. Gómez doet onderzoek naar één specifiek aspect van de moedertaalverwerving, namelijk generalisatie. Dit gaat over het vermogen om patronen te kunnen afleiden en toe te passen op nieuwe situaties. Zo heeft ze bijvoorbeeld onderzocht of kinderen de naam van een nieuw voorwerp (“dax”) kunnen leren als dat voorwerp steeds een andere kleur heeft, en wordt afgebeeld tegen een andere achtergrond (figuur 1).

Dutje of niet?

Gómez en haar team wilden niet alleen weten óf kinderen al op jonge leeftijd kunnen generaliseren, maar ook welke rol slaap daarin speelt. In het experiment met de dax deden sommige kinderen daarom een dutje tussen het spelen en het aanwijzen, maar andere kinderen bleven wakker. De onderzoekers waren ervan overtuigd dat ze zouden vinden dat de kinderen die geslapen hadden, het beter zouden doen dan de kinderen die niet hadden geslapen. Uit eerder onderzoek weten we namelijk al dat dit het geval is voor volwassenen én voor jongere kinderen van vijftien maanden.

Gómez en haar team kwamen echter voor een grote verrassing te staan: de kinderen die wakker waren gebleven, waren juist beter in staat de dax te herkennen. Terwijl jongere kinderen (15 maanden) dus beter kunnen generaliseren na een dutje, zijn iets oudere kinderen (30 maanden) er juist bij gebaat om wakker te blijven. Hoe kan dat?

Vergeetfunctie

Volgens Gómez heeft slapen zo zijn voor- en nadelen. Slaap kan enerzijds bevorderlijk zijn voor generalisatie omdat het helpt bij het sterker maken van herinneringen, bijvoorbeeld welke vorm de dax had. Aan de andere kant heeft wakker blijven ook weer z’n voordelen, omdat je dan meer irrelevante details vergeet. In het geval van de dax was het bijvoorbeeld irrelevant hoe de achtergrond eruitziet.

Nu blijft de vraag waarom de geheugenfunctie van dutjes belangrijker is voor jongere kinderen, terwijl de vergeetfunctie van wakker blijven belangrijker is voor oudere kinderen. Gómez denkt dat het te maken heeft met de verschillende stadia van de cognitieve ontwikkeling van het kind. Maar voorlopig is het definitieve antwoord nog niet boven water. Wat Goméz wél zeker weet, is dat ze de rest van haar carrière aan deze vragen wil wijden.

_Nieuwsgierig geworden? Neem dan een kijkje op de website van Gómez’ Child Cognition Lab