Moeten ouderen plaatsmaken voor de jongere generaties, om de maatschappij overeind te houden? De film ‘Plan 75’ onderzoekt deze fictieve extreme aanpak in een sterk vergrijsd Japan.
In een nabije toekomst kraakt de Japanse samenleving onder de gevolgen van extreme vergrijzing. Als reactie op een reeks gewelddadige incidenten tegen ouderen, lanceert de overheid het programma Plan 75. Door 75-plussers aan te moedigen in ruil voor onder meer een (karige) geldsom, onderdak en wekelijks sociaal contact, een punt achter hun leven te zetten, belooft het programma een ‘oplossing’ voor de vergrijzing.
De film volgt onder meer Michi, een nog kwieke 78-jarige vrouw die als schoonmaker in een hotel werkt. Als gasten haar hoge leeftijd afkeuren, verliest Michi haar baan en wordt ze gedwongen na te denken over haar toekomst. Plan 75, dat grootschalig in de straten van Japan geadverteerd wordt met banners, posters en pijnlijk vrolijke promotievideo’s, blijkt minder vrijblijvend dan de folders suggereren.
Geronticide
Plan 75 schetst een vreemd kalm, dystopisch Japan dat sterk geworteld ligt in de realiteit. Vergijzing hangt immers ook buiten de filmdoeken als een donderwolk boven het land. Japan heeft de oudste bevolking ter wereld; in 2023 was een op de tien Japanners boven de 80 jaar. Regisseur Chie Hayakawa maakte Plan 75 na haar gelijknamige bijdrage aan ‘Jûnen: Ten Years Japan’ uit 2018, waarin vijf Japanse regisseurs in korte films onderzoeken hoe hun land er een decennium later uitziet.
Plan 75 verkent thema’s rond een ouder wordende samenleving, zoals vergrijzing, euthanasie, eenzaamheid en zelfredzaamheid, maar ook gevoelens van nut en nutteloosheid, leeftijdsdiscriminatie en beeldvorming van ouderen. De film bevat een moderne twist op ubasute (ook wel oyasute); een gebruik uit de Japanse mythologie waarbij verzwakte, meestal oudere mensen naar een bergtop werden gedragen om daar te sterven. In tijden van schaarste, zoals ook in Plan 75, zou de geronticide (het doden van ouderen) middelen vrijspelen voor jongere bewoners: een gesuggereerd ‘nobele’ daad, maar een wenselijke…?
