Naar de content

Goed onderzoek naar hoofdluis ontbreekt

Flickr.com, Gilles San Martin via CC BY-SA 2.0

Besmetting met hoofdluis komt veel voor. Desondanks heerst er bij ouders en scholen nog altijd onduidelijkheid over de te nemen maatregelen. Dat komt volgens Thijs Veenstra, coördinator van het Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid van het RIVM, doordat goed onderzoek naar hoofdluis ontbreekt.

6 maart 2019

Hoofdluis verspreidt zich voornamelijk door direct haar-haarcontact.

Flickr.com, Spirit-Fire via CC BY 2.0

Op veel scholen hangen de kapstokken vol met luizenzakken. Die moeten voorkomen dat hoofdluizen van de jas van een besmet kind overlopen naar de jassen van andere kinderen. Ouders van kinderen met hoofdluis wassen ondertussen wat af. Want alle kleding, knuffels en beddengoed moeten iedere dag gereinigd worden om een nieuwe besmetting te voorkomen. In 2011 kwam het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) met een nieuwe richtlijn voor de aanpak van hoofdluis. En gek genoeg staat daarin dat omgevingsmaatregelen, zoals wassen en stofzuigen, niet nodig zijn. Waarom blijven scholen en ouders hier dan aan vasthouden?

Niet goed meten

Volgens Thijs Veenstra , coördinator van het Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid van het RIVM, komt dat deels doordat hoofdluis vaak een moeilijk oplosbaar probleem is. “Als ouders en scholen het idee hebben dat een luizenzak besmettingen voorkomt, dan zullen ze het blijven gebruiken. Ook al is er geen bewijs gevonden dat het werkt.”

Wat ook een rol speelt is dat er nauwelijks onderzoek wordt gedaan naar hoofdluis. “Dat er geen bewijs is gevonden dat iets werkt, wil nog niet zeggen dat het echt niet werkt”, stelt Veenstra. “We kunnen het alleen niet goed meten. Het is nooit gelukt om op grote schaal schoolklassen met en zonder luizenzakken met elkaar te vergelijken. Om zo’n onderzoek te kunnen doen, moet je wel genoeg luizen vinden. En daarbij moet je voorkomen dat kinderen langer hinder ondervinden van de besmetting dan strikt noodzakelijk is.”

Bloedmaaltijd

Omdat goed onderzoek ontbreekt, baseert het RIVM zich in de richtlijn vooral op de biologie van de hoofdluis. Hoofdluis (Pediculus humanus capitis) is een insect dat leeft op de hoofdhuid van de mens. “Om in leven te blijven heeft een volwassen luis vier tot vijf keer per dag een bloedmaaltijd nodig”, vertelt Veenstra. “Een hoofdluis gaat dan ook niet vrijwillig van de hoofdhuid af. Luizen die teruggevonden worden op spullen zijn vaak verzwakt en gaan snel dood.” Bovendien kunnen luizen niet springen en kunnen ze, als ze eenmaal van de hoofdhuid af zijn, niet goed terug omhoog klimmen.

Vrouwtjesluizen leggen gemiddeld vijf eitjes per dag, de neten. Neten worden door de vrouwtjesluis stevig vastgeplakt aan het haar met een speciale plakstof, die niet oplosbaar is in water. Zo zorgt de vrouwtjesluis ervoor dat de neten niet zomaar van het hoofd kunnen vallen, bijvoorbeeld als je gaat douchen. Neten ontwikkelen zich in ongeveer twee weken tijd tot volwassen luizen.

Steeds opnieuw besmetten

Zowel volwassen luizen als neten hebben er dus alle belang bij om in het haar te blijven zitten. Regelmatig controleren en bij besmetting veertien dagen kammen met een speciale luizenkam is de aanbevolen behandeling. Door te kammen komen neten en luizen los van de hoofdhuid. Eenmaal losgekomen neten plakken niet meer. Ze vallen uit het haar en gaan dood. Ook voor losgekomen luizen is het lastig om op de hoofdhuid te blijven zitten. De kans dat zij uit het haar vallen en sterven is vrij groot. Bij apotheek en drogist zijn speciale middelen tegen hoofdluis te koop (lotions of shampoo). Deze middelen werken goed tegen luizen, maar iets minder tegen neten, waardoor kammen ook in dat geval belangrijk blijft.

Bij terugkerende besmetting met hoofdluis richten sommige ouders zich inmiddels tot speciale luizenklinieken. Daar worden de luizen behandeld met behulp van een apparaat dat warme lucht uitstoot. Uit onderzoek blijkt dat na een half uur onder een luchtstroom van 59 graden Celsius ongeveer 80 procent van de luizen en ruim 99 procent van de neten dood is. Warme lucht werkt effectief, maar er zit wel een prijskaartje aan. Voor de goedkoopste volledige behandeling ben je ongeveer honderdvijftig euro kwijt.

En dan maar hopen dat de luizen wegblijven. Veenstra: “Wat ouders vaak vergeten is om zichzelf te controleren op hoofdluis”. Hoofdluis komt ook voor zonder jeukklachten. Ouders die ongemerkt rondlopen met luizen kunnen hun kinderen via direct haar-haarcontact steeds opnieuw besmetten. Dan wordt het heel moeilijk om hoofdluis onder controle te krijgen.

ReactiesReageer