Gezocht: vrouwelijke rolmodellen aan de bal

In het verleden heeft Martine Prange zich beziggehouden met onder andere het conflictdenken van filosoof Immanuel Kant (1724-1804). Volgens Kant zitten er ook nadelen aan vrede: in vredestijd zijn er geen conflicten en met die gezapigheid verdwijnt ook onze ontwikkeling. Mensen hebben conflicten nodig om te groeien, grenzen te verleggen, problemen op te lossen en verder te komen. Prange vertaalt deze filosofie naar het hedendaagse vrouwenvoetbal.

“Sport is een vorm van wat ik noem ‘creatief conflict’. Op het voetbalveld kom je letterlijk en figuurlijk in botsing met je tegenstander. Buiten het veld is er voor meisjes een maatschappelijke weerstand. Voetbal is altijd vooral een mannensport geweest. Nu is dat langzaam aan het veranderen en ik wil weten wat die acceptatie op het veld betekent voor de ontwikkeling van talentvolle meisjes. Weerstand versterkt het karakter en is nodig voor kwaliteitsverbetering. Grenzen opzoeken, jezelf pushen. Iedereen in de sport weet dat het zo werkt. Veel topsporters van vroeger zijn volgens mij grotendeels zo sterk geworden juist omdat ze moesten vechten tegen die maatschappelijke weerstand. Maar ik wil ook weten wat het zegt het over onze maatschappij dat die vrouwen steeds maar moesten vechten voor acceptatie en hun plek op het voetbalveld. Wat het zegt over de emancipatie in Nederland.”

Vindt u dat het slecht gesteld is met de emancipatie in Nederland?
“Internationaal gezien doen landen als Malta en Cyprus het beter. Als ik alleen naar voetbal kijk, dan gaat het op het veld steeds beter. Er zijn veel clubs met meisjesteams of gemengde teams en het aantal vrouwelijke voetbalsters groeit snel. Vrouwenvoetbal is de snelstgroeiende sport in de wereld; ook in Nederland. Maar op bestuursniveau is de weerstand nog steeds groot. De besturen van voetbalclubs moeten serieus geld investeren als ze vinden dat vrouwen dezelfde kansen zouden moeten krijgen als mannen. En in een land dat zich geëmancipeerd en progressief durft te noemen, zijn gelijke kansen een recht voor iedereen.”

Die gelijkheid is nog ver te zoeken. Hoewel er sinds 2012 een profcompetitie is waar grote clubs als Ajax en FC Twente aan meedoen met hun vrouwenteams, krijgen de meeste dames niet meer dan een onkostenvergoeding uitbetaald.

Prange: “We onderzoeken ook de mate en ontwikkeling van professionalisering en media-aandacht binnen het vrouwenvoetbal. Vrouwelijke profvoetballers in Nederland zijn gedwongen om naast het voetballen een bijbaan te nemen of een opleiding te volgen omdat ze niet genoeg betaald krijgen. Dat is niet alleen hevig in contrast met de mannelijke voetballers, je werkt hiermee ook in de hand dat goede vrouwen naar het buitenland gaan. Alle clubs in de eredivisie moeten hun vrouwen genoeg betalen om van te leven. Zo kunnen ze zich volledig concentreren op het voetbal en hun talenten optimaal ontwikkelen.”

“Daarnaast moet er meer media-aandacht komen voor vrouwenvoetbal om het publiek te laten zien dat het hier om serieuze topsport gaat. De uitslagen van de profcompetitie staan niet eens standaard in de krant! Wedstrijden worden niet uitgezonden op tv waardoor er op dit moment geen grote sponsor is voor het vrouwenvoetbal. Zo blijft het een vicieuze cirkel. Vrouwenvoetbal groeit hard, maar je moet wel de belofte waar kunnen maken dat de kleine meisjes van nu later prof kunnen worden.”

Hoe kan het dat voetbal zo lang alleen een mannensport was?
“Sparta had in 1896 als eerste een vrouwenteam. De KNVB heeft echter 75 jaar lang gevochten tegen vrouwenvoetbal en sloot vrouwelijke voetbalteams buiten de officiële competities en kampioenschappen. Voetbal voor vrouwen werd gezien als onsmakelijk en daarnaast gevaarlijk voor hun vruchtbaarheid. De plek van de vrouw was in huis, zorgend voor haar gezin. De Tweede Feministische Golf (1965-1985) was heel belangrijk voor het vrouwenvoetbal. De strijd om een gelijke positie van mannen en vrouwen in de maatschappij veroorzaakte ook een kentering in de sport. De KNVB kon niet langer om de vrouwen heen en erkende in 1971 het vrouwenvoetbal.”

U bent sinds 2013 bezig met dit onderzoek: wat valt u op?
“De emancipatie gaat minder snel dan ik dacht. Voetballende meisjes op straat ondervinden nog steeds veel weerstand vanuit hun omgeving, daar schrok ik van. Ook opvallend is dat subsidie voor projecten om hangjongeren te laten voetballen bij bezuinigingen sneller wordt ingetrokken als het om meisjes gaat: ze zijn een minder grote risicogroep voor de veiligheid dan jongens, die sneller radicaliseren of in crimineel gedrag vervallen.”

“Verder is er voornamelijk een mannelijk trainingskader: we missen vrouwelijke trainers die een rolmodel kunnen zijn voor de meisjes. Zaken zoals tactiek zijn voor jongens en meisjes hetzelfde want voetbal is voetbal, maar als een vrouw hen traint, zien de meisjes hoe ver ze kunnen komen in hun sport. Daarnaast is er te weinig ruimte voor vrouwen in de bestuurslaag, wat een negatief effect heeft op de ontwikkeling van het vrouwenvoetbal.”