'Generatie Y is conservatiever dan we denken'

Hoe kan dit? En wat kunnen werkgevers doen om deze jongeren wel aan te trekken? Deze vragen stelde Stephan Corporaal. Voor zijn promotieonderzoek onderzocht hij wat zijn generatiegenoten die een technische opleiding genoten nu belangrijk vinden in een baan – en in hoeverre het werkaanbod in de techniek tegemoetkomt aan die voorkeuren.

Daartoe ondervroegen hij en zijn onderzoeksteam honderden jongeren die een technische opleiding op (v)mbo, hbo of universitair niveau volgden over hun werkwensen. Vervolgens checkten ze bij jongeren die al in de techniek werkten, in hoeverre zij die voorkeuren zagen terugkomen in hun werk – en met welke issues zij zelf kampten. Om de afstand tussen interviewer en ondervraagde klein te houden, bestond het onderzoeksteam uit jonge onderzoekers: studenten van hogeschool Saxion. Werkgevers bleken erg geïnteresseerd in Corporaals bevindingen; om die reden verschijnen ze binnenkort ook in een (gratis) iBook.

Als we op onderzoek mogen afgaan, houden Nederlandse werkzoekenden van uitdagend en afwisselend werk, goede doorgroeimogelijkheden en vinden ze het daarnaast prettig autonoom te kunnen werken. Gelden die voorkeuren ook voor de jongeren die je ondervroeg?

“We ontdekten dat zij deze veelgebruikte werktermen vaak anders definiëren dan anderen. Neem het begrip uitdaging. Veel mensen linken dat aan nieuwe dingen leren. Jongeren doen dat ook, maar ze vinden daarnaast dat je bestaande kennis toepassen een belangrijke voorwaarde is voor uitdagend werk. Een ander voorbeeld is autonomie. Voor veel Nederlanders staat dat voor zelfstandigheid en vrijheid. Die begrippen associeren jongeren ook wel met die term, maar in hun definitie maakt duidelijkheid over de uit te voeren taken er ook deel van uit. Pas als je weet wat je moet doen, kun je autonoom werken, zo redeneren ze. Ze worden dan ook graag goed begeleid en houden wel van een beetje structuur. Wat dat betreft zou je jongeren best conservatief kunnen noemen.”

“Daarnaast hebben ze een andere kijk op doorgroeien. Die term staat voor hen niet per se voor opklimmen in de hiërarchie van een bedrijf. Ze associeren doorgroeien ook met andere functies bekleden op het niveau waar je al werkt, om zo je vleugels uit te slaan en weer meer bij te leren.”

Welke andere issues ervaren jongeren die in de techniek werken?

“Ze zijn doorgaans erg tevreden over hun leidinggevenden en beoordelen hun collega’s als zeer behulpzaam. Maar ze worstelen af en toe met het leeftijdsverschil in teams. Ze vinden dat oudere collega’s soms minder leergierig zijn en niet zo geneigd zich te willen blijven ontwikkelen. Dat frustreert ze af en toe. En het leeftijdsverschil en de andere interesses die daaraan kleven, maakt het lastiger om met collega’s na werktijd wat te ondernemen, zo menen ze. Een ander issue was dat ze het jammer vinden dat ze vaak niet zo goed weten wat er een bedrijf speelt of waarom er bepaalde beslissingen worden genomen.”

Wat kunnen bedrijven hieraan doen?

“Zet jonge werknemers nu en dan bij elkaar. Zo lijkt het jongeren leuk samen te werken aan een project, of gezamenlijk activiteiten te ondernemen, zoals een werkbezoek. Daarnaast moeten jongeren en het management soms bij elkaar komen, zodat jongeren beter weten wat er speelt, hoe ze het doen en meer leren van seniors. Daarbij moet het dan niet om saaie Powerpointpresentaties gaan, maar om informele bijeenkomsten, zoals bijvoorbeeld een sessie met wat biertjes en een pizza.”

“Verder vragen ze werkgevers om flexibeler om te springen met de werktijden en te zorgen voor goede ICT-voorzieningen. In sommige bedrijven is het internet maar beperkt toegankelijk of is het niet mogelijk om vanuit huis je bedrijfsemail checken. Voor jongeren die opgegroeid zijn met internet is dat lastig te begrijpen.”

We hebben het tot nog toe gehad over de wensen van aankomende werkzoekenden. Zijn verwachtingen van werkgevers in de techniek een obstakel voor een soepele doorstroming vanuit opleidingen? VMBO’ers die een technische opleiding volgen hebben grote moeite een stageplek te vinden – terwijl op dat niveau het tekort aan instromers het grootst is.

“De vraag van werkgevers sluit inderdaad niet altijd naadloos aan bij de inhoud van opleidingen. De snelle ontwikkeling van nieuwe technologieën speelt daarin soms een rol. Maar wat stages betreft, zijn er ook praktische belemmeringen. Stagiaires begeleiden kost relatief veel tijd. Zo mogen stagiaires in de metaaltechniek om veiligheidsredenen niet alleen gelaten worden. En VMBO’ers zijn vaak wat minder zelfstandig, wat de tijdsinvestering groter maakt. Door de geringe instroom van nieuwe werknemers is de druk op een team vaak al groot – en kunnen werkgevers soms domweg geen personeel missen om stagiaires in te werken. Ook in dit opzicht speelt het tekort aan nieuwe instromers werkgevers parten.”

Tijdens je onderzoek merkte je dat jongeren wel tips hadden voor werkgevers om effectiever jongeren te werven. Kun je daar wat over vertellen?

“Vacatureteksten bevatten vaak algemene termen als ‘goede doorgroeimogelijkheden’ en ‘uitdagend werk’. Maar dat zegt jongeren niet zoveel. Ze willen weten wat het werk van dag tot dag inhoudt. Zo vinden ze het prettig in een blog of via Facebook een werknemer te kunnen volgen en te zien welke uitdagingen die nou tegenkomt en hoe die zijn werk ervaart. Eerlijkheid is daarin essentieel, de ondervraagde jongeren waren behoorlijk wars van ‘promopraatjes’. Ze willen weten hoe het er écht aan toe gaat.”