Naar de content

Food Evolution wil anti-gmo'ers bekeren

Een recensie van een documentaire over genetisch gemodificeerd voedsel

IMDB

De documentaire Food Evolution analyseert het debat rondom een van de meest controversiële onderwerpen van nu: genetisch gemodificeerd voedsel. Zowel de pro’s als de anti’s claimen dat de wetenschap aan hun kant staat. Maar wie heeft gelijk? Op 11 november 2017 gaat de film in première, op het InScience festival in Nijmegen.

Neil deGrasse Tyson neemt je mee naar de Hawaiiaanse papajaplantages, langs de bananenboerderijen in Oeganda en de maïsvelden van Iowa. De documentaire analyseert voedsel gerelateerde uitdagingen die we wereldwijd tegenkomen, de kritieke rol die de wetenschap speelt bij het aanpakken ervan, en de publieke perceptie en misvattingen.

Op zaterdag 11 november, tijdens het InScience festival, vertelt CRISPR-CAS-deskundige Frans Wilms van de HAN over plantenbiotechnologie en de nieuwe ontwikkelingen in de voedselindustrie.

 InScience

Eigenlijk willen we allemaal hetzelfde: dat iedereen op de wereld genoeg te eten heeft, dat ons voedsel gezond en veilig is en dat we onze planeet beschermen. Maar hoe? Kan dat met behulp van genetische modificatie, afgekort gmo?

Ja, zegt een groep mensen, want door gmo neemt het gebruik van gewasbestrijdingsmiddelen af en bovendien brengt het volgens de wetenschappelijke consensus geen extra gezondheidsrisico’s met zich mee. Een andere groep mensen claimt exact het tegenovergestelde. We zouden juist meer gif zijn gaan spuiten en bovendien zorgen gmo’s voor kanker en autisme, iets wat volgens hen ook uit wetenschappelijk onderzoek blijkt.

Deze polarisatie rondom genetische modificatie komt duidelijk naar voren in de documentaire Food Evolution. Deze laat zien hoe de verschillende meningen over wat waar is, deels worden beïnvloed door misinformatie, verwarring en angst.

De trailer van de documentaire Food Evolution, die in juni 2017 in première ging.

Geloof

De meest aansprekende scène vond ik het gesprek tussen twee moeders, Zen Honeycutt en Kevin Senapathy. Honeycutt is anti genetische modificatie; Senapathy is pro. Biologisch voedsel is door god gemaakt, zegt de anti-gmo-moeder, terwijl de ander tegenwerpt dat het ook een modern concept is. Ze buitelen vervolgens over elkaar heen als het gaat om de schadelijke effecten van gmo en biologisch voedsel. Hun toon wordt nog feller als ze zeggen dat de ander vast betaald wordt door de industrie om zo’n standpunt in te nemen. Nadat de moeders afscheid hebben genomen, zucht Senapathy: “Nou, ze gelooft er echt in.” Het illustreert wat mij betreft precies waarom het zo moeilijk is om de tegenstanders van gmo te overtuigen.

Iemand die wel zo’n radicale ommezwaai heeft gemaakt is Mark Lynas, een Britse milieuactivist die in 1995 nog als een vandaal akkers met gmo-gewassen kapotmaakte. “We probeerden te zorgen voor een duurzamer landbouwsysteem. We wilden de toekomst van onze planeet en de gezondheid van onze kinderen beschermen”, zegt hij in de documentaire. “Maar wat als we het verkeerd hebben? Wat als het uitbannen van gmo niet de manier is om voor een betere wereld te zorgen?” vraagt hij nu ook de kijker, terwijl hij recht de camera in kijkt. Nadat hij de wetenschap er op na sloeg, bekeerde Lynas zich in 2013. Eigenlijk is Food Evolution bedoeld om ons allemaal, in navolging van Lynas, te bekeren.

Feitenrelaas

De vraag is of dat lukt. Ik vrees van niet. De documentaire laat zich samenvatten als een groot feitenrelaas. Dat vond ik niet alleen slaapverwekkend saai – ik viel halverwege op de bank in slaap – maar het is ook niet een effectieve strategie om anti-gmo-activisten van hun geloof af te helpen. Ik schreef al eerder dat veel documentaires over controversiële onderwerpen uitgaan van het idee dat de kijker niet genoeg weet van het onderwerp. In de wetenschap staat dit bekend als het deficit model, waarbij deficit een tekort aan kennis betekent. Dit model gaat uit van de logica: als documentairemakers maar uitleggen hoe het echt zit, dan accepteert de kijker de boodschap wel.

Toch blijkt uit meerdere onderzoeken dat de mening van mensen over controversiële onderwerpen maar voor een klein deel samenhangt met hoeveel kennis ze van dat onderwerp hebben. Ook blijkt dat het over de schutting gooien van feiten er niet meteen voor zorgt dat mensen hun mening over genetische modificatie bijstellen. Dit beaamt een journalist van Slate die schreef: ‘Food Evolution is scientifically accurate. Too bad it won’t convince anyone’. Ofwel: de documentaire klopt wetenschappelijk gezien helemaal, alleen jammer dat het niemand zal overtuigen.

Sterker nog: de meeste mensen zijn niet eens geïnteresseerd in het luisteren naar tegenargumenten, laat staan in het veranderen van hun gedachten gebaseerd op wetenschappelijk bewijs. De vraag is dus of anti-gmo’ers de documentaire Food Evolution überhaupt wel willen zien.

ReactiesReageer