Naar de content

Eerste drijvende kerncentrale voorzien van kernbrandstof

Atomflot

Siberië krijgt de primeur. Daar komt de eerste drijvende kerncentrale te liggen. De bouw van deze Akademik Lomonosov nadert de voltooiing. NEMO Kennislink sprak het hoofd van de constructie en een onafhankelijk expert.

Het zal een vreemd gezicht zijn als eind 2019 de drijvende kerncentrale Akademik Lomonosov de Noordoost-Siberische stad Pevek komt binnenvaren. Normaal vind je er alleen normale schepen. Maar volgend jaar vaart er toch echt de eerste drijvende kerncentrale ooit om de omgeving van elektriciteit te voorzien. Op dit moment zijn nog grote tests bezig in Moermansk. Het bouwwerk en de ponton zijn al klaar, de reactoren zitten op de juiste plek en zijn inmiddels voorzien van kernbrandstof. De komende weken wordt de centrale aangezet en uitgebreid getest.

Een bos palmbladeren op de grond.

De Akademik Lomonosov is de eerste drijvende kerncentrale.

 Wikimedia Commons, Küchenkraut via CC BY-SA 3.0

Nu zijn er natuurlijk al tal van kerncentrales op land, zoals in het Zeeuwse Borssele. Waarom dan toch een drijvende variant maken? “Wij bouwen deze centrale voor lastig bereikbare gebieden, waar het niet eenvoudig is om iets te bouwen, onderhoud te plegen en brandstof aan te leveren”, zegt Vitaliy Trutnev. Hij is in Rusland het hoofd van het directoraat van constructie en operatie van drijvende kerncentrales. Volgens de Russen remt het gebrek aan elektriciteit nu de groei van steden in dit soort afgelegen gebieden.

Betere kwaliteit splijtstof

Het grote voordeel van een drijvende kerncentrale is dat het in zijn geheel elders gebouwd en getest wordt. In dit geval is dat Moermansk. Het is veel eenvoudiger om daar aan bouwmaterialen te komen dan in Noord-Oost Siberië. Ook zijn de transportkosten veel lager. Vervolgens is het alleen nog nodig om de drijvende kerncentrale vijfduizend kilometer verder naar de plek van bestemming te varen. “Het is vrij makkelijk om de centrale over water te vervoeren, omdat het een compact apparaat is”, zegt kernfysicus Jan Leen Kloosterman van de TU Delft. Hij is een onafhankelijk expert en niet betrokken bij de bouw.

De Akademik Lomonosov maakt gebruik van technologie die in de categorie van de zogeheten kleine modulaire reactoren valt. Daar worden er al meer van gemaakt en dit is geen technische innovatie. De reactoren bestaan uit een reactorvat met meerdere pompen en stoomgeneratoren. “Het grote voordeel is dat het tot een geheel wordt gemaakt en in een fabriek wordt samengesteld. Daarna wordt het zo als een geheel in de drijvende kerncentrale geplaatst”, zegt Kloosterman.

Drijvende kerncentrale?

Al tientallen jaren zijn er plannen voor drijvende kerncentrales – onder meer door het bedrijf Westinghouse begin jaren zeventig – maar nog nooit werd er daadwerkelijk een gebouwd. Het Franse bedrijf DCNS bedacht een nog innovatiever plan: de duikboot Flexblue met een kerncentrale aan boord. Maar vooralsnog blijft het bij een plan…

Ook bij de kernbrandstof draait alles om efficiëntie en zelfredzaamheid. Deze hoeft straks slechts een keer in de drie jaar vervangen te worden, wat de Akademik Lomonosov behoorlijk onderhoudsarm maakt. Er wordt namelijk splijtstof gebruikt met een hoge verrijking, die van betere kwaliteit is dan wat bijvoorbeeld in Borssele en elders in de wereld wordt toegepast. Dit uranium is wat duurder, maar gaat ook langer mee dan hetgeen dat op dit moment wereldwijd wordt gebruikt. Juist voor afgelegen, moeilijk bereikbare gebieden is dat een groot pluspunt. De splijtstof wordt in Siberië zelf vervangen en omdat de Akademik Lomonosov twee reactoren heeft, blijft er altijd een in gebruik om de omgeving van elektriciteit te voorzien.

Ruw weer

De bouw van deze eerste drijvende kerncentrale is niet vrij van controverse. Greenpeace sprak er al haar afschuw uit over en vreest een Tsjernobyl on ice. Desgevraagd laat Trutnev weten dat de Akademik Lomonosov goed beveiligd is. Bovendien wijst hij erop dat er al jaren kernijsbrekers op zee varen, die kernenergie gebruiken om dikke stukken ijs te breken. “Wij passen grotendeels dezelfde technologie toe. Onze centrale heeft geen last van de golven, ijsbergen of tsunami’s”, aldus Trutnev. “Veel mensen realiseren zich niet dat ijsbrekers, onderzeeërs en vliegdekschepen die gebruik maken van kernenergie al worden gebruikt en zeer ruw weer gewend zijn”, vult Kloosterman aan.

De Akademik Lomonosov wordt momenteel getest in Moermansk in Rusland.

 Ronald van Weeren, Artis

Mocht er toch een probleem ontstaan, dan kan het radio-actieve materiaal niet ontsnappen, volgens Trutnev. “Daar hebben we alles speciaal op ontworpen, onder meer door het gebruik van dubbele wanden”, zegt hij.

Nu de eerste drijvende kerncentrale in gebruik wordt genomen, rijst de vraag of het ook een optie is voor commerciële scheepvaart. Kloosterman heeft dat onderzocht. “Dat is stukken moeilijker te realiseren”, zegt de kernfysicus. “We bekeken of kernenergie als brandstof een alternatief kon zijn in plaats van de huidige stookolie. Onze conclusie was dat het mogelijk was, maar dan alleen voor de langere afstanden, bijvoorbeeld tussen Rotterdam en China. Maar de markt is uiteindelijk te klein en daardoor worden de schepen te duur. Ook willen havens waarschijnlijk geen kernschepen binnenlaten, vanwege de veiligheid.”

De drijvende kerncentrale komt er nu dus wel. Volgend jaar voorziet de Akademik Lomonosov de stad Pevek van elektriciteit. In totaal kan het een stad van honderdduizend mensen van stroom voorzien. Daarbij gaat het niet alleen om de huishoudens, maar ook om de industrie en alle bedrijven. De makers denken ook al verder. Siberië is immers niet het enige afgelegen gebied dat elektriciteit nodig heeft. “Er is al veel interesse vanuit het Midden-Oosten en Zuidoost-Azië”, laat Trutnev weten. Met name in Zuidoost-Azië is het interessant vanwege de vele eilanden van Indonesië en de Filipijnen. De kans is groot dat het niet bij een drijvende kerncentrale blijft.

ReactiesReageer