Vandaag de dag bestaan er ontzettend veel woorden om over daten te praten. Taalkundigen Milou Andree en Vivien Waszink schreven er een boek over.
Wie wil daten belandt in ons online tijdperk al snel op een datingapp, tenzij je last hebt van ‘datingappmoeheid’. Als er na het swipen een match is, komt het natuurlijk snel tot een echte date. Maar dan nog zit je niet meteen in een relatie of ‘rela’. Eerst ga je waarschijnlijk nog door de ‘prela’ (stadium voor de relatie) de ‘potentiëla’ (mogelijke relatie) of de ‘ignorela’ (relatie die ontkend wordt).
Dit is nog maar een handjevol woorden dat voorbijkomt in het gloednieuwe boek ‘Swipen voor een kwarrel. De taal van dating’, geschreven door taalkundigen Milou Andree en Vivien Waszink. Op het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) werkten ze al eerder samen bij het Woordenboek voor Nieuwe Woorden (WNW) en daarbij viel hun op hoeveel nieuwe datingwoorden er zijn in het Nederlands. Dat leidde eerst al tot het online datingwoordenboekje
en nu tot een boek dat vol staat met datingtaal.
Typisch socialmediataal
Hoe komt het nu eigenlijk dat er zoveel nieuwe datingwoorden bij gekomen zijn? De auteurs vermoeden dat vooral internet hieraan heeft bijgedragen. En dan met name de social media, die ervoor zorgen dat woorden zich supersnel verspreiden. “Op social media gaat het vaak over gedrag”, zegt Waszink. “Mensen hebben de behoefte om van alles te delen over zichzelf, over hoe ze zich voelen en waarom. Met name woorden die de donkere kant van het daten beschrijven, zoals ‘ghosten’ , ‘gaslighten’ of ‘zombiën’ komen veel voorbij. Maar ook het benoemen van de relatiefases, zoals de ‘prela’, de ‘kwarrel’ – veelgehoord onder studenten – en de ‘situationship’ , is typisch socialmediataal.”
En omdat de meeste social media vooral Engelstalig georiënteerd zijn, komen veel van die woorden uit het Engels. Andree noemt het voorbeeld van de ‘beige vlag’ (Engels: beige flag) – een woord dat zich in heel korte tijd wist te verspreiden: “Dat begon met iemand die daar een Engelstalig TikTok-filmpje over maakte en dat werd een hype. Je had al de rode vlag, van het Engelse red flag, voor slecht gedrag en de groene voor goed gedrag. Bij de beige vlag gaat het om iets dat je irritant vindt aan de ander, maar dat nog geen dealbreaker is. Dat iemand in zijn datingprofiel schrijft ‘geen ananas op de pizza voor mij’ bijvoorbeeld: misschien een beetje een saaie uitspraak, maar geen echte afknapper.”
Als een woord zich zo snel verspreidt, kan er ook een betekenisverruiming optreden, vertelt Andree. “Dat gebeurde bijvoorbeeld ook bij het woord ‘Delulu Girls’. In eerste instantie werd het alleen gebruikt voor vrouwen die een crush hadden op een popster. Een onrealistische verliefdheid, gebaseerd op waanideeën (delusion). Nu wordt het breder gebruikt voor vrouwen die hun relatie romantiseren. De verdubbeling – niet ‘delu’, maar ‘delulu’ – geeft het woord een schattige bijklank.”
Taalkundigen Milou Andree en Vivien Waszink
Boukje VerheijVele relatievormen
Wat opvalt als je het boek leest, is dat er veel woorden zijn om allerlei soorten relaties te benoemen. Er zijn zelfs woorden voor relaties die nog geen relatie zijn. Volgens Andree komt dat doordat oude waarden zoals ‘het gezin is de hoeksteen van de samenleving’ in onze tijd in twijfel worden getrokken. “Er is ruimte voor meer verschillende tussenvormen in relaties. Dat zorgt ook voor onzekerheid, want als het geen relatie is, wil je misschien weten: werken we wel ergens naartoe? Oftewel: is het een ‘prela’? Ik denk dat het mensen houvast biedt, dat daar ook een woord voor is.”
Waszink denkt dat die grote hoeveelheid woorden ook te verklaren is doordat we in een tijd en land leven waarin van alles te kiezen valt op allerlei vlakken, en dus ook als het gaat om daten. “Mensen die op een datingapp zitten, hebben vaak meerdere matches en houden dan meerdere ijzers in het vuur. Daar komt denk ik de behoefte vandaan om al die fases van een relatie te benoemen.”
Volgens Andree is het ook nodig dat er nu allerlei woorden bijkomen die afwijken van de heteronorm. Waszink beaamt dat: “In ons boek besteden we ook aandacht aan datingwoorden van vroeger. Als je bijvoorbeeld naar woordenboekbeschrijvingen uit vroeger tijden kijkt, dan komt de vrouw er niet altijd goed vanaf, dat laat heel duidelijk de tijdgeest zien. Zo heb je het woord ‘concubine’ dat verwijst naar een vrouw die onwettig, want ongehuwd, samenleefde met een man. Dan leven we nu in een heel andere tijd: we hebben lang de heterorelatie als norm gezien, en nu zie je dat die norm veel meer in twijfel wordt getrokken. Dat leidt tot inclusiever taalgebruik.”
Datingprofielen
De datingwoorden die in hun boek zijn opgenomen verzamelden de auteurs via allerlei kanalen, zoals kranten, internetfora, social media. Daarbij maakten ze onder meer gebruik van het Corpus Hedendaags Nederlands (CHN), waar veel verschillende soorten teksten in zijn opgenomen. Daarnaast vonden ze veel datingwoorden in datingprofielen op verschillende datingplatforms.
Wat hun daarbij opviel was dat mensen daarin veel dezelfde, vaak positieve, woorden gebruiken. Dat komt deels doordat sommige datingapps al een rijtje eigenschappen geven waaruit je kunt kiezen bij het aanmaken van een profiel. Waszink: “Op Bumble is het woord ‘sex positivity’ erg populair. Dat betekent dat je tolerant en ruimdenkend staat tegenover seksualiteit. Waarbij ‘ruimdenkend’ uiteraard een rekbaar begrip is.” Andree vult aan: “Net als het woord ‘open-minded’ Ook dat is populair, en heeft meerdere betekenissen: dat je openstaat voor nieuwe ervaringen of dat je een open relatie zoekt.”
Maar mensen vervallen in datingprofielen ook gewoon snel in clichés. “Dat is het nadeel van datingapps”, zegt Waszink. “Je kent iemand niet en moet jezelf presenteren, dan is het niet zo raar dat mensen vaak dezelfde positieve woorden kiezen. Soms zit er dan wel iemand tussen die opvalt omdat zijn taalgebruik bijzonder of eigenzinnig is, maar dat is dan weer zo’n beige vlag.” Het valt dus niet altijd mee, online daten. Misschien dat er daarom een trend is om weer vaker offline te daten. En ook daar zijn weer nieuwe woorden voor, zoals ‘organisch daten’. Datingtaal gaat dus verder dan je datingapp.