Naar de content

Depressief door overactief afweersysteem

Een silhouet van een depresief persoon. Zit terneergeslagen bij een gordijn op een poef.
Een silhouet van een depresief persoon. Zit terneergeslagen bij een gordijn op een poef.
loveizlyf.blogspot.com

Signaalstoffen van het afweersysteem kunnen in de hersenen het beloningssysteem onderdrukken. Op die manier leidt een overactief afweersysteem soms tot depressie. Dat stelt farmaceutisch wetenschapper Floor van Heesch in haar proefschrift.

Een silhouet van een depresief persoon. Zit terneergeslagen bij een gordijn op een poef.

Bij sommige ziekten, zoals reuma en MS, komt depressie veel vaker voor dan normaal,

loveizlyf.blogspot.com

Bij sommige ziekten, zoals reuma of MS (multiple sclerose), is het afweersysteem continue actief. Depressiviteit komt bij mensen die aan deze ziekten lijden veel voor. Gemiddeld genomen is 4 tot 10 procent van de bevolking depressief. Bij MS kan dit percentage oplopen tot 25 procent en bij reuma zelfs tot 40 procent.

Beloningssysteem

“Uit mijn promotieonderzoek blijkt dat depressie bij deze mensen waarschijnlijk geen psychologische oorzaak heeft, maar een lichamelijke oorzaak”, vertelt Floor van Heesch.

Van Heesch keek in haar onderzoek naar het gedrag van ratten. “Ik bracht een elektrode aan in het beloningssysteem van de hersenen. Als de elektrode een stroompje afgeeft, wordt het beloningssysteem geactiveerd en krijgen de ratten een ‘fijn’ gevoel. De hoogte van het stroompje is te variëren”.

Met behulp van een stofje activeerde van Heesch het afweersysteem van de ratten. Daardoor stijgt het cytokinegehalte in het bloed van de dieren. Cytokinen zijn signaalstoffen die de afweercellen activeren. Ze komen ook terecht in de hersenen, maar hebben daar een ander effect. Ze onderdrukken er namelijk het beloningssysteem.

Versnelde afvoer

“Ik ontdekte dat ratten met een hoog cytokinegehalte een hoger stroompje nodig hebben om het beloningssysteem te activeren”, vertelt van Heesch. “Dat komt doordat cytokinen de afvoer (ook wel heropname genoemd) van serotonine, dopamine en noradrenaline versnelt”. En dat zijn nu juist de boodschapperstoffen die nodig zijn om een fijn gevoel te ervaren.

“Bij ratten zonder serotoninetransport wordt deze boodschapperstof niet versneld afgevoerd”, gaat van Heesch verder. “Als je het afweersysteem van deze dieren activeert, is er geen hoger stroompje nodig om het beloningssysteem te activeren”.

Nuttig mechanisme

Het is duidelijk dat het activeren van het afweersysteem zorgt voor het onderdrukken van het beloningssysteem van de hersenen. Maar waarom eigenlijk? Van Heesch heeft daar wel een verklaring voor. “Als je ziek bent, is dit een nuttig mechanisme. Door het onderdrukken van het beloningssysteem ervaar je minder plezier. En dus heb je als je ziek bent meer zin om in bed te kruipen dan om buiten te gaan sporten. Je lichaam kan op die manier al zijn energie steken in het beter worden”.

Een pakje pillen met het woord efexot erop.

De meest voorgeschreven antidepressiva pakken alleen de heropname van serotonine aan. Het onderzoek van van Heesch laat zien dat ook de heropname van dopamine en noradrenaline een belangrijke rol spelen. Een medicijn dat ook de afvoer van deze stoffen remt zou een depressie bij mensen bij wie het afweersysteem continue actief is effectiever kunnen behandelen.

altemark, Flickr.com

“Maar soms slaat dat mechanisme door, zoals bij mensen waarbij het afweersysteem continue actief is. Bij hen wordt het beloningssysteem voortdurend onderdrukt waardoor zij nauwelijks plezier kunnen ervaren. Dat kan uiteindelijk leiden tot een depressie”, aldus van Heesch.

Antidepressiva

Bij mensen met reuma of MS kan depressie dus een lichamelijke oorzaak hebben. En dan heeft psychotherapie waarschijnlijk niet zoveel zin. Deze patiënten hebben waarschijnlijk meer baat bij medicijnen die de afvoer van serotonine, dopamine en noradrenaline remmen.

Van Heesch: “De huidige antidepressiva richten zich vooral op serotonine. Mijn onderzoek laat zien dat ook de heropname van dopamine en noradrenaline van belang zijn”. Er bestaan al medicijnen die de afvoer van dopamine en noradrenaline remmen. Door deze medicijnen te combineren met heropnameremmers voor serotonine wordt de behandeling van mensen met een lichamelijke vorm van depressiviteit wellicht effectiever.

Floor van Heesch promoveerde op 15 januari aan de Universiteit Utrecht op haar proefschrift: Inflammation-induced depression. Studying the role of proinflammatory cytokines in anhedonia

ReactiesReageer