'De spanning verdwijnt niet onmiddellijk als je met de gaswinning stopt'

Op 8 januari 2018 werd het dorpje Zeerijp in Groningen getroffen door een aardbeving met magnitude 3,4 – de zwaarste sinds 2012. In aanvulling op ons uitgebreide nieuwsbericht hierover, stelden we Läslo Evers, seismoloog bij het KNMI in De Bilt, onze vijf meest dringende vragen over deze beving.

Vonden jullie het bij het KNMI verrassend, dat er toch weer een beving van deze sterkte plaatsvond?

“Niet heel erg, al viel deze aardbeving wel op in het patroon van de laatste jaren. Het aantal bevingen met magnitudes hoger dan 1,5 nam de laatste tijd juist af. In 2013 waren het er nog dertig, afgelopen jaar nog maar achttien. Maar aardbevingen zijn nu eenmaal nogal onvoorspelbaar. Ik vergelijk het wel met het weer. Zelfs in een opwarmend klimaat blijft het nog steeds mogelijk dat er een Elfstedentocht komt.”

Was Zeerijp een voor de hand liggende lokatie?

“Daar valt weinig over te zeggen. In december was er al wel een toename van de wat lichtere bevingen in Zeerijp, met magnitudes tot 1,4. Maar daarmee kon je deze zware nog steeds niet op voorhand zien aankomen.”

De gaswinning moet omlaag, wordt wel betoogd. Maar ik lees dat seismologen zeggen dat de aardbevingen dan gewoon doorgaan. Is dat zo?

“Dat denk ik wel. Na tientallen jaren van gaswinning heeft zich enorm veel spanning opgebouwd in de ondergrond. Die neem je niet opeens weg als je stopt met de winning of deze vermindert. Al helpt het op de langere termijn natuurlijk wel, om niet nog meer gas omhoog te halen.”

“Na de vorige grote beving is besloten geen gas meer in Loppersum te winnen, maar iets meer naar het zuiden op te schuiven. Dat zorgt er niet voor dat Loppersum opeens geen bevingen meer heeft. Het betekent ook niet dat er helemaal geen gas meer onder Loppersum verdwijnt trouwens – al is het wel minder geworden. Het drie kilometer diepe gasveld bestaat weliswaar uit verschillende segmenten, maar die staan met elkaar in verbinding. Dus ook als je in het zuiden gas oppompt, zal zich op andere plekken gas gaan verplaatsen.”

Wat mij opvalt is dat de vorige grote beving in Groningen in 2012 was, en die daarvoor in 2006. Het is nu 2018. Is dit een patroon, dat je door kan trekken?

“Dat er elke zes jaar zo’n beving is, bedoel je? Dat zal toeval zijn, je kan daaruit niet afleiden dat we de volgende in 2024 krijgen. Daar zijn aardbevingen te onvoorspelbaar voor.”

“Wel is het zo dat er een relatie is tussen kleine en grotere aardbevingen. Gemiddeld komt in Groningen een beving met magnitude 3,5 zo’n tien keer minder vaak voor dan een beving met magnitude 2,5 – en die weer tien keer minder vaak dan die met magnitude 1,5. Dat heet de Gutenberg-Richter relatie. Maar het gaat niet netjes op volgorde hoor.”

In 2013 werd de schatting voor de maximale magnitude mogelijk voor een aardbeving in de regio Groningen bijgesteld van 3,9 naar 5,0. Geldt dat nog steeds als het maximum?

“Ja. Dat wil zeggen, als het meest waarschijnlijke maximum. Sinds die tijd is er nog een advies bij gekomen van een internationale werkgroep (de werkgroep Mmax), die vond dat we niet alleen naar geïnduceerde aardbevingen moesten kijken – dus aardbevingen die door menselijk handelen zijn veroorzaakt – maar ook naar getriggerde aardbevingen. Dat zijn natuurlijke aardbevingen, die van de mens alleen een laatste zetje meekrijgen. Deze werkgroep kwam uit op een maximale magnitude van 7,0.”

“De vraag is of er in dit gebied natuurlijke aardbevingen kunnen plaatsvinden, en of er breuken zijn die groot genoeg zijn voor aardbeving met een sterkte van 7,0. We kennen natuurlijke bevingen in Groningen niet uit het verleden. Maar in onze risicoberekeningen nemen we deze waarde tegenwoordig wel mee – al geven we hem veel minder gewicht in de berekeningen dan het maximum van 5,0.”