Naar de content

De spannendste dagen uit het Apolloprogramma

Recensie documentaire Apollo 11

NASA via publiek domein

Vijftig jaar geleden waren de ogen van de wereld gericht op de maan. De documentaire Apollo 11 laat het hoogtepunt zien van de epische Apollo-onderneming: de negen dagen in juli 1969 waarbinnen de eerste maanwandeling plaatsvond. De film is een spannende tijdcapsule voor de liefhebber.

De maanlander van de Apollo 11-missie komt van het maanoppervlak terug naar de servicemodule. Op de achtergrond komt de aarde op boven de horizon van de maan.

NASA Johnson via CC BY-NC 2.0

Op 20 juli 1969 heeft Neil Armstrong een hartslag van 165. Híj moet de lander van Apollo 11 op de maan neerzetten. Ondanks een vrijwel lege brandstoftank besluit hij na inspectie van de geplande landingszone nog even door te vliegen in de hoop vlakker terrein te vinden. Ondertussen schalt er een alarm door de maanlander: Foutmelding 1202. Op advies van de vluchtleiding negeren de astronauten het waarschuwingssignaal.

Het is een van de meest spannende momenten in de nieuwe documentaire Apollo 11. En natuurlijk, de afloop kennen we. Samen met Buzz Aldrin landt Armstrong veilig op de maan. Hij stapt als eerste mens in het maanpoeder en maakt zijn small step for a man. Samen prikken ze een vlaggetje, laden wat wetenschappelijk instrumenten uit en zijn binnen een dag weer op weg naar huis.

Een documentaire zonder nieuwe informatie, al bevat hij wel naar verluidt nog nooit eerder vertoonde film- en audio-opnames. Ook biedt de documentaire geen context. Het wordt niet duidelijk waarom de Amerikanen werkelijk alles uit de kast trokken om de heren deze miljarden kostende reis van hun leven te geven. Apollo 11 kijk je omdat je de reis in 1969 (nog) een keer wilt meemaken. Het is vooral een spectaculair document voor de ruimtevaartliefhebber.

De officiële trailer van Apollo 11.

Ruimtevaartfanaat

De spanning is af te lezen van de gezichten van de drie astronauten (ook Michael Collins vloog mee, maar die landde niet op de maan) die zich klaarmaken voor de lancering. Maar ook de focus: iedereen weet wat er moet gebeuren. De protocollen voor de komende negen dagen zijn tot in de puntjes uitgewerkt. Apollo 11 is in feite een herhaling van de missie van Apollo 10, twee maanden daarvoor, die twee astronauten in een lander tot vijftien kilometer boven het oppervlak van de maan bracht.

Drie uur later zitten de astronauten bovenop de meer dan honderd meter hoge bulderende Saturnus V-raket, die hun capsule op een driedaagse trip naar de maan schiet. Hun hartslagen op dat moment volgens de documentaire: 88, 99 en 110. Een gezonde voorpret voor hun maanreis, zullen we maar zeggen.

Ondertussen zitten op aarde honderden mensen achter eindeloze rijen primitief ogende computers de vlucht in goede banen te leiden. Het is het topje van de ijsberg. In werkelijkheid hield het monumentale Apollo-programma op het hoogtepunt naar schatting zo’n 400 duizend mensen aan het werk, maar daar zie je in de documentaire niets van.

Dankzij dit leger aan ingenieurs plonzen Armstrong en consorten op 24 juli al weer in de Grote Oceaan. Onder fanfaregeschal en het toeziend oog van president Richard Nixon worden ze aan boord gehaald van een vliegdekschip. Geen tijd om de handjes te schudden, want de astronauten gaan meteen een soort glimmende caravan in. De documentaire vertelt niet dat dit een quarantaine van maar liefst 21 dagen zal zijn, omdat er angst was voor schadelijke maanbacteriën die waren meegelift. Onterecht, zo bleek later.

De imponerende beelden van de missie zullen het hartje van de ware ruimtevaartfanaat zeker bekoren, en dat is waar deze documentaire om draait. Kleine kanttekening bij de beelden: zie je net als NEMO Kennislink de grootbeeldversie, op het bolvormige scherm van het Omniversum in Den Haag, dan geeft dat wat rare vertekeningen. De raket lijkt soms zo krom als een boemerang.

‘De bioscoop schiet tekort’

Scott Millican zag de documentaire tijdens de première. Hij was astronautentrainer van het Apolloprogramma, en zag de lancering van Apollo 11 met eigen ogen. “De documentaire laat de reis naar de maan mooi zien, maar voor de werkelijke ervaring van de lancering schiet de bioscoop echt tekort”, laat hij weten. “Toen ik stond te kijken in de buurt van het controlecentrum op een kilometer of vijf voelde ik schokgolven van de raket op mijn borst slaan. De grond trilde. Dat was een heftig en emotioneel moment. Ik dacht alleen maar aan die drie mensen die bovenop dat geweld zaten.”

Millican hielp de maanlopers op aarde met het oefenen voor het verkleden op de maan. De astronauten moesten hun pakken in de krappe maanlander zelf aantrekken, een klus die door de vele lagen en het checken van alle systemen uren duurde. “Jammer genoeg zie je daar niets van in de documentaire”, zegt Millican. “Van al die uren die ze op de maan doorbrachten, van de voorbereidingen voor hun uitstapje. Niemand had de camera toen paraat.”

Tijdcapsule

De documentaire is een tijdcapsule voor de spectaculairste reis van de twintigste eeuw. De spanning voor de missie is weer even voelbaar, bij de astronauten en het massaal toegestroomde publiek. Ook lange shots van bijvoorbeeld de landing op de maan zijn indrukwekkend. In principe hoefden de makers weinig meer toe te voegen om van deze missie een spannend verslag te maken.

Toch ontbreekt de context van het maanprogramma van de Amerikanen. Bijvoorbeeld de aanloop in de jaren 50 en 60 waarin de Amerikanen keer op keer werden verslagen door de Sovjet-Unie in het potje armpje drukken om de ruimte die ze met elkaar waren aangegaan. Niemand komt even uitleggen hoe moeilijk het eigenlijk was om met de technologie van de jaren 60 iemand op de maan te zetten. Als je context wil, dan moet je maar een andere van de talloze andere documentaires over Apollo en de space race kijken, moeten de makers hebben gedacht.

Apollo 11 (2019), 93 minuten, regisseur: Todd Douglas Miller.

Apollo 11 is vanaf 21 mei op grootbeeld te zien in het Omniversum in Den Haag (in het Engels, zonder ondertiteling). Vanaf 28 mei draait de film met ondertiteling in EYE Film in Amsterdam.

Vanaf 27 juni draait de film in de reguliere bioscopen.

ReactiesReageer