Sociaal vangnet voor allerarmsten in India was zo lek als een mandje

In sommige ontwikkelingslanden bestaat wel degelijk een sociaal vangnet voor de allerarmsten. Maar omdat die mensen vaak identiteitsbewijs noch bankrekening hebben, lekt tot wel tachtig procent van het geld weg naar corrupte ambtenaren. Een smartcard met daarop de digitale vingerafdruk van de eigenaar dicht die lekken voor een belangrijk deel.

23 januari 2017

Het is waarschijnlijk de grootse randomised controlled trial ooit: in de Indiase deelstaat Andhra Pradesh (vier keer zo groot als Nederland, vijftig miljoen inwoners) werd een nieuw systeem uitgerold om de identiteit van ontvangers van een uitkering met een biometrische smartcard te controleren. Het systeem werd niet direct in alle 157 districten tegelijk ingevoerd, maar in twee fasen. Eerst in de ene helft van de districten (door loting bepaald), twee jaar later pas in de andere helft. Zo krijg je een ‘behandelgroep’ en een ‘controlegroep’ van districten – net als bij het testen van een geneesmiddel – en kun je beter zien welk verschil de invoering van het systeem maakt.

Het systeem met de smartcards is bedoeld om corruptie te bestrijden. Uit de test bleek dat door de betere identiteitscontrole bijna de helft minder geld voor uitkeringen weglekte, en arme gezinnen daadwerkelijk meer geld ontvingen.

Luilekkerland voor graaiers

India heeft twee grote programma’s om de allerarmsten financieel te ondersteunen, het National Rural Employment Guarantee Scheme (NREGS), en de Social Security Pensions (SSP). Laatstgenoemd programma keert een (uiterst karige) AOW uit aan ouderen en arbeidsongeschikten. Het NREGS garandeert arme boeren dat ze tegen een minimale beloning in hun eigen regio werk kunnen verrichten voor de overheid, zoals het graven van irrigatiekanalen of het aanleggen van wegen. Als er geen werk beschikbaar is, krijgen ze toch loon.

Een groot probleem was altijd de uitbetaling. Arme boeren hebben meestal geen identiteitsbewijs of bankrekening, en zijn in meerderheid analfabeet. Uitbetaling gebeurt noodgedwongen dus contant, en het geld moet via een netwerk van officials en tussenpersonen tot in de verste dorpjes gedistribueerd worden. Een luilekkerland voor corrupte graaiers, dus.

De biometrische smartcard bevat een digitale versie van de vingerafdrukken van de eigenaar. Bij de uitbetaling steekt die zijn kaart in een elektronische kaartlezer, en laat met die kaartlezer ook een van zijn eigen vingers scannen. Alleen als er een match is, wordt betaald.

Een groot deel van de plattelandsbevolking in India heeft geen bankrekening en kan niet of nauwelijks lezen en schrijven. Dat geeft corrupte ambtenaren riante mogelijkheden om steunprogramma’s af te romen. Zo verdwijnt tot wel tachtig procent van het geld dat bestemd is voor de allerarmsten.
Rajarshi MITRA, Wikimedia CC 2.0

Spookboeren

Dit voorkomt onder meer een bij officials geliefde vorm van zwendel: uitbetalen aan analfabete spookboeren die met een kruisje hun ontvangstbewijs ondertekenen, waarna de official uiteraard het geld in zijn zak steekt. De smartcards en de benodigde apparatuur zijn relatief goedkoop, en worden snel terugverdiend doordat minder geld weglekt.

De grootschalige test met de biometrische smartcard is samen met de overheid in Andhra Pradesh opgezet door Amerikaanse en Indiase onderzoekers en gepubliceerd in American Economic Review (Building State Capacity: Evidence from Biometric Smartcards in India) De onderzoekers rapporteren dat de deelnemers aan de ontvangstkant zeer tevreden zijn over het systeem. Behalve dat er minder aan de strijkstok blijft hangen, verlopen de uitbetalingen ook sneller en soepeler. Niet geheel onverwacht, waren veel deelnemers aan de uitbetalingskant wat minder enthousiast; sommigen van hen probeerden het systeem te saboteren of in diskrediet te brengen.

1,9 miljard uitkeringen

In een Perspective in het tijdschrift Science, deze week, schat ontwikkelingseconome Rema Hanna (Harvard) dat 1,9 miljard armen in ontwikkelingslanden op enige manier een uitkering of materiële steun van hun overheid ontvangen. Uit onderzoek in diverse landen is gebleken, dat bij dergelijke programma’s de helft tot wel tachtig procent van het geld onderweg ‘weglekt’. Dat gaat niet om kleine bedragen: alleen al de NREGS heeft een budget van vijf miljard euro per jaar.

Technologie is zeker geen wondermiddel; sommige officials die zulke systemen invoeren zullen proberen om het te vertragen of saboteren, en het voorkomt niet alle vormen van corruptie. Toch verwacht Hanna dat biometrische identificatie en slimme elektronische betalingssystemen een flinke bijdrage gaan leveren aan het bestrijden van corruptie in ontwikkelingslanden.