‘Datingapps moeten mee met behoeftes van hun gebruikers’

Je kruist elkaar op de dansvloer tussen de flitsende lichten en de dreunende muziek. Per ongeluk bots je tegen de ander aan. Jullie lachen er allebei om. Je handen raken elkaar even, en als jullie elkaar aankijken spatten de vonken ervan af. Vanaf dat moment weet je: dit is de persoon met wie ik de rest van mijn leven wil doorbrengen.

Dit soort scenario’s worden in de filmwereld een meet cute genoemd, en hoewel ze daar veelvuldig voorkomen, ligt dat anders in de echte wereld; 61% van de relaties ontstaat online, terwijl slechts 20% elkaar in een horecagelegenheid ontmoet, blijkt uit onderzoek van Stanford University. Toch lijken de hoogtijdagen van datingapps voorbij. Sinds de pandemie is er een langzame leegloop van datingapps als Tinder en Bumble te zien, terwijl er juist meer alleenstaanden zijn dan ooit, laten cijfers van het CBS zien.

Moeilijk kiezen

In de begintijd van de datingapps waren de beloftes al even groots als het optimisme erover: dankzij de filters van de app kon je perfecte match vinden. De datingvijver werd bovendien opeens vertienvoudigd, want de apps opereren vaak wereldwijd. Daarnaast zou online daten voor transparantie moeten zorgen; geen gestuntel meer om te achterhalen of iemand geïnteresseerd – of überhaupt vrijgezel – is, maar simpelweg swipen en matchen.

Ook de vrijwel eindeloze stroom aan profielen maakt online daten lastiger. “In de wetenschap wordt dat de paradox of choice genoemd: het idee dat hoe meer keuzemogelijkheden je hebt, hoe moeilijker het wordt om te kiezen en tevreden te zijn met die keuze”, legt Schokkenbroek uit. “Wanneer je gevoelsmatig veel opties hebt, word je automatisch kritischer. Dit vertaalt zich niet alleen naar online matches, maar ook offline dates: als er tijdens een eerste ontmoeting wat twijfels zijn, is het verleidelijk te denken dat er online vast nog een betere match te vinden is.”

Micro-afwijzingen

Schokkenbroek ziet ook dat er meer bewustzijn, en daarmee scepsis, is gekomen over de verdienmodellen van datingapps. Het is immers in het belang van de meeste datingapp dat gebruikers er zo lang mogelijk op blijven zitten en een betaald abonnement afsluiten. “Mensen vragen zich daardoor terecht af of apps wel het beste met ze voor hebben. Datingapps houden hun algoritme geheim, maar de assumptie is dat het algoritme slechts af en toe een ‘goed’ profiel laat zien, om zo gebruikers op de app te houden. Ik vergelijk het vaak met de fruitmachines in een casino: je moet eens in de zoveel tijd ‘winnen’ met een goed profiel of leuke match om door te blijven swipen, maar net als bij het casino geldt ook op de meeste datingapps: the house always wins.”

Deze optelsom van de micro-afwijzingen, gebrekkige intentionaliteit bij gebruikers, de overdaad aan keuze en het dubieuze verdienmodel van datingapps, zorgen ervoor dat veel gebruikers stoppen met online daten. Dit fenomeen wordt ook wel datingappmoeheid genoemd. Deze moeheid blijkt ook uit cijfers. Een peiling van Radar laat zien dat 73 procent van de respondenten die ooit een datingapp heeft gebruikt, nu niet meer actief is. Slechts de helft van deze groep heeft nu een relatie. Voor de overige respondenten waren redenen als ‘ik kreeg er negatieve gevoelens van’ en ‘het aanbod valt tegen’ doorslaggevend.

Happy singles

Datingappmoeheid is niet de enige reden waarom online daten minder populair wordt, zegt Schokkenbroek. De afname past in een bredere maatschappelijke trend. “Er zijn ook steeds meer mensen die niet actief op zoek zijn naar een relatie, of in elk geval minder de druk voelen om die te vinden. De representatie van een vervullend single-leven is groter geworden, en jonge generaties hebben meer autonomie – zeker vrouwen. Je ziet dan ook dat voornamelijk jonge vrouwen wegtrekken bij datingapps.”

Waar vroeger een partner bijna vanzelfsprekend de norm vormde en de keuze beperkt was tot de directe omgeving, hebben (jonge) singles nu meer ruimte om te wachten tot iemand echt bij hen past. Schokkenbroek: “Het sentiment is nu vaker: ik leid gewoon mijn eigen leven en als ik mijn droompartner tegenkom – liefst via een meet cute op een festival, in een koffietentje, of op vakantie in Italië – dan is dat natuurlijk een geweldige bonus. Het resultaat is een generatie die wel openstaat voor een relatie, maar kritischer en soms ook terughoudender is. Ze wachten liever tot het echt goed voelt, dan dat meegaan in de oppervlakkige dynamiek van datingapps. Tegelijkertijd betekent dit per definitie niet dat deze houding alleen maar voordelen heeft: het aantal mensen dat zich eenzaam voelt, ligt juist hoog.”

Lege vijver

Datingapps proberen in te spelen op de veranderende behoeftes van singles. De Nederlandse datingapp Breeze is daar een goed voorbeeld van. De makers hanteren een verdienmodel waarbij gebruikers niet betalen voor een abonnement of premium opties, maar per date. Matches krijgen niet de kans om eerst te chatten, maar vullen direct een soort datumprikker in en ontmoeten elkaar offline. Door slechts enkele profielen per dag aan te bieden, hoopt de app dat gebruikers bewuster swipen. Daarnaast worden mensen die te vaak afzeggen ‘gestraft’ door hun account tijdelijk te pauzeren. Andere apps hebben maatregelen getroffen als het blurren van mogelijke naaktfoto’s, het sturen van reminders om ghosten te voorkomen of zelfs het organiseren van face-to-face (speed)date evenementen.

Schokkenbroek ziet in deze trend een positieve ontwikkeling. “Het laat zien dat apps wel mee móeten gaan met de behoeftes van hun gebruikers. Big Tech kan allerlei verdienmodellen bedenken die vooral henzelf ten goede komen, maar als gebruikers daar niet in meegaan, zijn ze gedwongen alternatieven te bedenken. Als datingapps zich niet aanpassen, lopen ze immers de kans om in een neerwaartse spiraal terecht te komen: niemand wil in een lege vijver vissen.”

Wie ontmoedigd is om online te daten, wil Schokkenbroek een hart onder de riem steken. “Ik ben zeker niet tegen datingapps, want ze hebben ook voor veel positieve verandering gezorgd. Al heel veel koppels hebben elkaar gevonden dankzij datingapps, en het is op bepaalde manieren veel makkelijker geworden om gelijkgestemden te ontmoeten; er bestaan zelfs datingapps speciaal voor veganisten of science fiction fans.” Voor Schokkenbroek is de kern dat je als gebruiker zelf de regie houdt. “Apps kunnen een hulpmiddel zijn, maar gebruik ze bewust en blijf kritisch: op de app, op het online gedrag van anderen en natuurlijk ook op jouw eigen swipe-gedrag. De toekomst van datingapps ligt in handen van de gebruiker.”