Darmbacteriën voorkomen griepinfectie in longen

Wat hebben darmbacteriën met de longen te maken? Op het eerste gezicht niet veel. Maar uit onderzoek bij muizen blijkt nu dat de darmflora bijdraagt aan de bescherming tegen griepvirussen in de longen. Andreas Wack, immunoloog aan het Britse Francis Crick Institute, infecteerde gezonde muizen en muizen die dankzij een antibioticabehandeling geen darmbacteriën meer hadden met een griepvirus en keek wat er gebeurde. Na twee dagen hadden de muizen zonder darmbacteriën vijf keer zoveel virusdeeltjes in hun longen als de gezonde muizen.

Opperste paraatheid

Wack ontdekte dat darmbacteriën een signaal geven aan epitheelcellen, die de binnenkant van de longen bekleden. De epitheelcellen produceren, in reactie daarop, antivirale eiwitten. Deze eiwitten zorgen ervoor dat het griepvirus zich niet zo snel vermeerdert. Dankzij darmbacteriën staan de epitheelcellen continu in een staat van opperste paraatheid. En dat is handig, want als er een virus langskomt hebben afweercellen ongeveer twee dagen nodig om in actie te komen. Als de epitheelcellen niks doen, zoals bij de muizen zonder darmbacteriën, kan het virus zich in die tijd ongeremd vermeerderen. En dan is uiteindelijk een veel sterkere afweerreactie nodig om de infectie weer onder controle te krijgen.

Verkeerd gebruik van antibiotica

Wack gebruikte in zijn studie een zware cocktail van vier verschillende antibiotica om muizen van hun darmflora te ontdoen. Zo’n drastische afname van het aantal darmbacteriën komt in realistische situaties waarschijnlijk niet snel voor. Daarom kijkt de immunoloog nu ook naar het effect van een behandeling met een enkele antibioticakuur.

Hij benadrukt dat het slim is om voorzichtig om te gaan met deze medicijnen. “Ik ken verhalen van mensen die voor de zekerheid antibiotica slikten als ze op reis gingen naar een land met weinig hygiëne. Zulk verkeerd gebruik draagt bij aan antibioticaresistentie, heeft invloed op de nuttige darmbacteriën en zorgt er dus wellicht voor dat je vatbaarder bent voor virale infecties. Je moet antibiotica echt alleen gebruiken als daar een goede reden voor is.”

In de veeteelt speelt het verkeerd gebruik van antibiotica een nog veel grotere rol. In de meeste Europese landen zijn inmiddels regels opgesteld. In Nederland is het gebruik van antibiotica bij landbouwhuisdieren in de afgelopen jaren flink afgenomen. “Maar er zijn wereldwijd nog steeds veel landen waar antibiotica standaard gegeven worden, ook als dieren niet ziek zijn”, weet Wack. “Als blijkt dat dieren ziek kunnen worden juist door het gebruik van antibiotica is dat wellicht een goede stimulans om verder af te bouwen.”