Dark net: wereld van macht en vrijheid

Een fascinerende rondgang door het dark net. Dat toont auteur en onderzoeker Jamie Bartlett. Hij laat zowel de donkere als de creatieve kant van de digitale onderwereld zien. Bartlett sprak voor zijn boek Dark Net onder meer met programmeurs, nationalisten en mensen die online pesten.

21 december 2015

Wanneer in het nieuws komt dat een kinderpornonetwerk offline is gehaald, is de kans groot dat het dark net hier een grote rol in speelde. Dat is namelijk de duistere versie van het wereld wijde web. Je surft er anoniem rond. Dat maakt het zo aantrekkelijk voor criminelen, waaronder de verspreiders van kinderporno. Bovendien vindt er veel drugs- en wapenhandel plaats. Bijvoorbeeld op marktplaatsen voor criminelen, die veel lijken op eBay of Marktplaats.

Geen vertrouwen

Tenminste, dat is het bekende beeld van dark net. Maar klopt dat wel? Onderzoeker Jamie Bartlett besloot er niet alleen over te praten, maar het dark net daadwerkelijk in te duiken. Hij kocht er drugs en sprak met programmeurs, nationalisten en kinderpornokijkers. Bartlett is journalist en onderzoeker aan de universiteit van Sussex als directeur van the Centre for the Analysis of Social Media.

Zijn boek Dark Net levert een zeer gevarieerd beeld op. Ja, er gebeurt veel dat niet door de beugel kan. Maar het dark net is nog veel meer dan alleen de illegale praktijken die er plaatsvinden. “Het dark net kweekt een adembenemende creativiteit. Het merendeel van de sites die ik heb bezocht was verbazingwekkend adaptief en innovatief”, schrijft Bartlett. Een interessant voorbeeld is marktplaats SilkRoad 2.0, de opvolger van SilkRoad die door de FBI offline werd gehaald. Het is een populaire plek om onder meer drugs te (ver)kopen.

Maar om het alleen maar te zien als een criminele website is kortzichtig volgens Bartlett. “SilkRoad 2.0 is een van de flexibelste, meest dynamische en consumentvriendelijkste markten die ik ooit heb gezien.” Kortom, van hoe SilkRoad in elkaar steekt zouden veel bedrijven op het ‘normale internet’ nog wat kunnen leren. Dat is een frisse kijk op dark net. Bij veel marktplaatsen werken consumenten en website-eigenaren bijvoorbeeld samen om razendsnel oplichters te ontmaskeren. Bovendien is de encryptie vaak van een hoog niveau.

Bartlett schrijft over de donkere kant van het internet: dark net.
Daniel Rehn, Flickr.com

Trollen

Overigens sluit Bartlett zijn ogen geen moment voor de donkere kanten. Hij voert bijvoorbeeld een veroordeelde kinkderpornokijker op. Ook schenkt hij veel aandacht aan racisten en een meisje dat verslingerd raakte aan pro-anorexiasites. Dat Bartlett ze aan het woord laat en hun beweegredenen weergeeft, maakt dit boek interessant. Hij geeft een deel van de bezoekers van het dark net een gezicht. Hoe luguber, vreemd of naar dat gezicht misschien in eerste instantie ook lijkt. Met uitzondering van de kinderpornokijker, wekken eigenlijk alle mensen in het boek enige vorm van sympathie op. Zoals Bartlett zelf al schrijft is het opvallend dat hij maar weinig abnormale mensen treft op het dark net.

Het Oxford internet instituut van de universiteit van Oxford geeft weer hoeveel dagelijkse gebruikers van Tor er zijn per land.
Oxford internet institute

Maar kleine minpunten zijn er ook. Een deel van het boek gaat eigenlijk niet over het dark net, waar je anoniem surft en via het Tor-netwerk op terechtkomt. Bartlett schrijft bijvoorbeeld uitgebreid over trollen – online pesten. Hij laat zien hoe smakeloos dat er aan toegaat en zoekt zelfs enkele trollers op. De onderzoeker beschrijft hoe ze op het dark net anderen het leven zuur maken, maar ook op bekende sociale media-sites als Twitter en Facebook anderen lastig vallen. Regelmatig waagt hij in zijn boek dit soort stapjes buiten het dark net. Maar hij geeft het niet altijd even duidelijk aan.

Verder is vrijwel alles goed aan dit boek. Bartlett laat de veelzijdigheid van dark net zien: de gitzwarte, destructieve én de creatieve kant. Want de programmeurs leveren er regelmatig puik werk af, zoals de ontwikkelaars van (toepassingen voor) bitcoins. Met dat betalingssysteem is er geen centrale bank meer nodig. Technisch is het erg knap gemaakt. Bartlett laat ook de menselijke kant zien van dark net en noemt het treffend een wereld van ‘macht en vrijheid’. Veel idealisten werken daar keihard aan een (volgens hen) mooiere wereld. Bartlett schreef er een mooie introductie over. Dit boek zou iedereen moeten lezen, die meer over dark net wil weten.

Bartlett, Jamie, Dark Net (2015), Maven Publishing, 312 pagina’s, 20,00 euro.

Reageer