Naar de content

Criminelen op de vlucht na politie-infiltratie van darkweb

Daniel Rehn, Flickr.com

Door een slimme infiltratieactie van de politie op de darkweb-marktplaats Hansa verhuisden veel criminelen hun illegale praktijken naar elders. Sommigen veranderden daarbij zelfs van naam. Dat blijkt uit onderzoek van TNO.

NEMO Kennislink ging al eerder op reis in het darkweb, ookwel darknet. Lees er hier meer over

 Daniel Rehn, Flickr.com

Naast het internet waar de meeste mensen gebruik van maken, en dat grotendeels vrij toegankelijk is, bestaat er ook nog het darkweb. Daar kom je op via een Tor-browser, die je gratis kunt downloaden en waardoor het veel eenvoudiger is om anoniem te surfen. Het is daarom populair onder criminelen, die er bijvoorbeeld drugs en wapens verkopen via ondergrondse marktplaatsen.

De politie zit al langer achter deze boeven aan, maar dat is lastig. Wanneer agenten een marktplaats sluiten, dan gaan de gebruikers meestal naar een andere website met hun waar. “Dit noemen we het waterbedeffect”, zegt Rolf van Wegberg. Bij TNO en de TU Delft onderzoekt hij het darkweb. “Als je bij een waterbed aan de ene kant drukt, dan gaat het aan de andere kant omhoog. Daar komt de naam vandaan.”

Reputatie

Toen de FBI begin juli de populaire ondergrondse marktplaats Alphabay sloot trad opnieuw het waterbedeffect op. Het aantal gebruikers van de concurrent Hansa Market steeg flink. “Maar de criminelen wisten niet, dat de Nederlandse politie die site in handen had. Ze konden wekenlang alles zien wat daar gebeurde en ook adressen van criminelen achterhalen”, zegt Van Wegberg. De politie verzamelde op deze manier, tijdens operatie Bayonet, maar liefst tienduizend adressen.

Het aantal gebruikers van Dream Market steeg explosief in juli toen Alphabay en Hansa Market werden gesloten.

 TNO, Rolf van Wegberg.

Van Wegberg signaleerde dat een derde marktplaats, genaamd Dream Market, na de sluiting van Alphabay en Hansa flink populairder werd. De site bestaat sinds 2013 en had tot juli 2017 een gemiddelde van 20 nieuwe gebruikers per dag. Dat aantal steeg na het sluiten van Alphabay en Hansa naar meer dan 60 (met uitschieters van 180), blijkt uit zijn onderzoek.

Tot zover lijkt het op een normaal waterbedeffect. Maar er is nog meer aan de hand. Van Wegberg achterhaalde van veel nieuwe aanmelders van Dream Market waar ze vandaan kwamen. Hij ontdekte dat minimaal vijftien procent van die gebruikers van naam veranderde bij hun aanmelding bij Dream Market.

“Dat is zeer ingrijpend”, zegt hij. “Want hun reputatie is gekoppeld aan hun username. Net als bijvoorbeeld bij Ebay of Aliexpress, kunnen consumenten cijfers geven voor de geleverde producten of diensten op ondergrondse marktplaatsen. Zo weet je of iemand op tijd levert en de drugs bijvoorbeeld van goede kwaliteit zijn. Een goede reputatie is veel waard, want dan bestellen meer mensen bij je.” In de schimmige, anonieme wereld van het darkweb zorgt een reputatie voor houvast.

Gedragsverandering

Dat zoveel overstappers hun zorgvuldig opgebouwde reputatie weggooien, is ongekend volgens Van Wegberg. “Ze zijn bang geworden door de succesvolle politie-actie Bayonet. Het heeft een groot effect gehad en geleid tot een gedragsverandering. Je kunt het vergelijken met een restaurant met Michelinsterren, die van de een op de andere dag de naam aanpast, een nieuw telefoonnummer neemt en zich dan ook nog in een andere stad vestigt.” En dan is er ook nog een groep van meer dan een kwart dat de zogeheten PGP-sleutel veranderde, waarmee je berichten kunt versleutelen.

Uit het onderzoek van TNO blijkt dat van de nieuwe aanmelders op Dream Market 26 procent een nieuwe PGP-sleutel koos, 14 procent een andere username aannam en zes procent beide deed.

 TNO, Rolf van Wegberg

Van Wegberg wil graag weten of criminelen op het darkweb nu minder omzet draaien. “Dat zijn we nu aan het uitzoeken. We gaan ook meer marktplaatsen onderzoeken. Bovendien vonden we dat er veertig procent nieuwe aanmeldingen kwamen bij Dream Market. Wij proberen uit te vinden, onder meer via tekstvergelijkingen, wie dit precies zijn. Het is goed mogelijk dat ze al eerder op andere marktplaatsen actief waren onder een andere username. Dat zou betekenen dat de groep van zo’n vijftien procent die hun gebruikersnaam veranderde bij de overstap naar Dream Market nog veel groter is.”

Dit is een succesvolle actie geweest van de FBI en de Nederlandse politie, benadrukt Van Wegberg. “Voor ons als wetenschappers levert dit veel nieuwe informatie op, omdat gebruikers van marktplaatsen nog niet eerder op deze manier zijn aangepakt. Het leidt tot een gedragsverandering die we op deze schaal nog niet eerder hebben gezien.”

Bron

Wegberg, Rolf van ea., Alphabay-exit, Hansa-down: Dream on? Examining the effects of operation Bayonet on Dream Market.

ReactiesReageer