Concentratie kooldioxide groeit sneller dan ooit

De hoeveelheid koolstofdioxide in de lucht brak in 2013 maar liefst twee records. Niet alleen bereikte de CO₂-concentratie een recordhoogte, ook de het tempo waarmee het CO₂-gehalte toenam was ongekend snel.

11 september 2014

Woodson, LeRoy via Wikimedia Commons, public domain

De concentratie CO₂ in de atmosfeer groeide de afgelopen dertig jaar nooit zo snel als in 2013, en bereikte daarmee bovendien de hoogste waarde sinds mensenheugenis. Dit blijkt uit het nieuwste rapport van de WMO (World Meteorological Organization), dat afgelopen dinsdag uitkwam. Ook andere broeikasgassen zoals methaan en N₂O (lachgas) namen toe, maar hierbij was de snelheid ongeveer hetzelfde als in voorgaande jaren.

Opwarming

Er zit nu 42% meer CO₂ in de lucht dan in 1750, voor de (tweede) industriële revolutie begon, zo blijkt uit een vergelijking van de directe waarnemingen van het WMO met waarden uit vroeger tijden zoals die gemeten zijn in ijskernen. De internationale afspraak om de opwarming van de aarde gemeten van het begin van deze industriële revolutie tot het einde van deze eeuw onder de twee graden Celcius te houden, lijkt hiermee moeilijker na te komen dan ooit. Hoeveel de aarde ten gevolge van de koolstofdioxide-deken op zal warmen is weliswaar moeilijk te voorspellen, maar voor een scenario waarbij de uitstoot zo doorgaat als nu komen de meeste projecties uit op 2,5 tot 5,5 graden.

Het jaarlijks gemiddelde aan CO₂ in de lucht bedroeg vorig jaar 396 ppm (parts per million), zo blijkt uit wereldwijde metingen aan de atmosfeer. Dat is 2,9 ppm meer dan het jaar daarvoor. “Dat de hoeveelheid CO₂ een nieuw record zou breken zag iedereen wel aankomen”, zegt Guido van der Werf, klimaatwetenschapper aan de Vrije Universiteit Amsterdam, “maar dat de snelheid van de toename zo hoog was is een behoorlijke verrassing.”

Verzadiging

De verhoogde CO₂-uitstoot wordt voor een groot deel veroorzaakt door opkomende economieën, zoals China, India en Brazilië. De geschatte hoeveelheid kooldioxide die de mens het afgelopen jaar de lucht in pompte is echter niet genoeg te om de totale toename te verklaren. Mogelijkerwijs hebben de bodem, de bossen, de rivieren en de oceanen minder CO₂ uit de lucht opgenomen dan anders, schrijft de WMO. Normaal gesproken wordt zo´n 55% van de uitgestoten CO₂ opgenomen door de natuur – waarvan ongeveer de helft door de oceanen. De vrees bestaat echter dat de bodems en oceanen op een gegeven moment verzadigd raken, en de opnamecapaciteit daardoor zal dalen. Sommige wetenschappers zijn bang dat dat moment nu is aangebroken.

Natuurlijke variatie

Maar dat hoeft niet zo te zijn, zegt Van der Werf. “Er zit ook een jaarlijkse natuurlijke variatie in de absorptie van CO₂ door de natuur. De opname was in 2011 bijvoorbeeld juist extreem hoog.” De variaties hebben onder andere te maken met het aantal bosbranden, en met de weersomstandigheden die plantengroei stimuleren of het rottingsproces van dode bomen juist bevorderen. Bosbranden en rotting zijn een bron van CO₂, levende planten fungeren als koolstofdioxidespons. In 1998 was de snelheid waarmee de CO₂ de lucht in ging bijna net zo hoog als nu, hetgeen toen verklaard kon worden door het weerverschijnsel El Niño. Dit veroorzaakt door verdroging en hoge temperaturen vaak extra veel bosbranden. Het jaar 2013 was echter helemaal geen El Niño-jaar.

“Misschien zien we wel een reactie op het opname-record van 2011”, zegt Van der Werf. Veel CO₂ werd dat jaar waarschijnlijk opgeslagen in de savannes, waar het toen extreem veel regende. De koolstofcyclus gaat in savannes behoorlijk snel, dus is het logisch aan te nemen dat de in 2011 opgeslagen koolstof er de jaren erna weer uitkomt, zeker als het even wat minder nat is. Van der Werf: “Maar er zullen vast beter onderbouwde hypotheses opduiken in de literatuur, de komende jaren.”

Bron