CIA onthult geheime geschiedenis van spionagevliegtuig

De Amerikaanse geheime dienst CIA heeft na een beroep op openbaarheidswetten documenten vrijgegeven waarin te lezen is wat het leger allemaal uitspookte in een afgesloten stuk woestijn dat bekend staat als Area-51. Onder andere werd het spionagevliegtuig U-2 daar getest. Dit supergeheime vliegtuig was onmisbaar tijdens de Koude Oorlog.

22 augustus 2013

In de jaren vijftig zagen inwoners van de Amerikaanse staat Nevada ‘s nachts regelmatig vreemde lichten in de lucht boven een door de overheid afgesloten stuk woestijn. Dat zich daar een geheime luchtmachtbasis bevond lag al snel voor de hand. Maar wat waren die lichten? Geheime vliegtuigen die getest werden? Er gingen zelfs geruchten dat de regering er ufo’s bewaarde en onderzocht, zoals in de film Independence Day.

Ufo’s bestaan niet, althans niet in Area-51. Geheime vliegtuigen wel. Het is ook al enige tijd bekend dat het spinonagevliegtuig U-2, in de jaren vijftig in het diepste geheim werd ontwikkeld door het bedrijf Lockheed en werd getest in Area-51. De Britse historicus Chris Pocock schreef twee uitgebreide boeken over de geschiedenis van de U-2.

Maar het National Security Archive, een onderzoeksinstelling van de George Washington Universiteit, heeft de CIA nu gedwongen hun eigen geschiedenis van de U-2 vrij te geven. Daaruit blijkt dat toch nog niet àlles over de U-2 bekend was.

Voor het testen van de U-2 en het opleiden van gespecialiseerde piloten werd de afgelegen en uitgestrekte zoutvlakte Groom Lake in Nevada aangewezen. Op 25 juli 1955 kwam het eerste prototype daar al aan. Vrijwel direct werden testvluchten op grote hoogte ondernomen. Omdat niemand toentertijd geloofde dat vliegen op een hoogte van meer dan 10 kilometer mogelijk was, leidden de testvluchten van de U-2 tot een groot aantal meldingen van ufo’s. Piloten van commerciële vliegtuigen (gemiddeld op 10 kilometer hoogte) zagen hoog boven hun cockpits vreemde lichtschijnsels wanneer zonnestralen door een U-2 weerkaatst werden.

Een U-2, bijgenaamd Dragon Lady op een landingsbaan — Een U-2 (bijgenaamd Dragon Lady) op de landingsbaan
CIA

De VS brachten hun U-2 spionagetoestellen begin 1956 naar een militaire basis in Groot-Brittannië. Omdat premier Eden vreesde dat wanneer de Russen er lucht van kregen dat de Lakenheath-basis gebruikt werd voor spionagevluchten de relatie tussen zijn land en de Sovjet-Unie kon verzieken, was hij sceptisch over de toestellen op zijn grondgebied. Om hem gerust te stellen vertelde het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken dat het om slechts één verkenningstoestel ging. In werkelijkheid waren het er vier.

Daarna verplaatsten de Amerikanen, zonder de West-Duitse autoriteiten op de hoogte te stellen, de U-2’s naar een militair vliegveld bij Wiesbaden. Vanaf daar begonnen de eerste spionagevluchten over Oost-Europa. Op 5 en 6 juli 1956 maakten de U-2’s onopgemerkt luchtfoto’s van Moskou en Leningrad.

Inzet tegen Frankrijk en China

Ook nadat de vluchten boven de Sovjet-Unie door president Eisenhower op een laag pitje waren gezet door felle politieke protesten van de Russen bleef de U-2 zijn waarde bewijzen. Tijdens de Suez-crisis, in de aanloop naar de invasie in de Varkensbaai (die jammerlijk mislukte), de Cuba-crisis, bij vrijwel alle belangrijke momenten van de Koude Oorlog bleken de luchtfoto’s van de U-2 een belangrijke bron van informatie.

U-2 tijdens een vlucht
wikimedia commons

De U-2 werd uiteindelijk ook tegen China ingezet. Dat land vocht in 1962 een korte, maar hevige grensoorlog uit met buurland India over omstreden grondgebied in Kashmir. De VS hielpen India door U-2’s spionagevluchten boven China te laten maken. Voorheen werd gedacht dat de VS zich in dit Chinees-Indiase conflict afzijdig hielden. De basis die India aan de VS aanbood kon later goed gebruikt worden voor nieuwe vluchten boven de Sovjet-Unie.

Tenslotte werd ook Frankrijk in de gaten gehouden. In 1963 kondigde president De Gaulle aan dat Frankrijk een test met een atoombom zou uitvoeren bij de atol Mururoa . Wanneer was niet bekend gemaakt. Vluchten met de U-2 boven het gebied gaven de Amerikanen een beeld van de voorbereidingen voor de test, die later dat jaar plaatsvond.

De volledige geheime geschiedenis van de U-2, onlangs vrijgegeven door de CIA, is te lezen op de website van het National Security Archive