Door wiet te roken kan je toch minder goed nieuwe dingen onthouden? Dat mag zo zijn voor pubers, voor bejaarde muizen gaat het niet op. Hun leervermogen en geheugen verbeterden juist door een dagelijkse dosis cannabis, zagen Duitse neurobiologen.
Net als mensen kunnen muizen door ouderdom steeds slechter dingen onthouden of nieuwe dingen leren. Behandeling met een lage dosis THC – het belangrijkste psycho-actieve ingrediënt van marihuana – kan het haperende geheugen van oude muizen oppeppen, evenals hun leervermogen. In Nature Medicine beschrijven onderzoekers van de Universiteit van Bonn en hun Israëlische collega’s hoe de cognitie van de oudjes na langdurig gebruik van cannabis weer gaat lijken op dat van jonge soortgenoten. Neurobioloog Andreas Zimmer leidde het onderzoek.
Verouderend brein
Neurobiologisch gezien is goed in kaart gebracht hoe cannabis inwerkt op de hersenen. Ons lichaam maakt zelf cannabisachtige stoffen (endocannabinoïden), die in de hersenen als een sleutel op een slot binden aan de bijbehorende eiwitten op het celoppervlak van zenuwcellen. Deze eiwitten heten receptoren; ze kunnen signalen doorgeven wanneer een specifiek molecuul eraan bindt. Samen vormen de onderdelen het endocannabinoïde systeem, dat mensen en veel diersoorten nodig hebben om normaal te functioneren. Het is bijvoorbeeld betrokken bij pijn, hongergevoel, bloeddruk en beweging. Het wietstofje THC grijpt ook aan op dit systeem: het bindt aan dezelfde receptoren als de lichaamseigen cannabisachtige stoffen. Door elke dag wiet te gebruiken kan het systeem uit balans raken, en bij jongeren bijvoorbeeld risico geven op schizofrenie.
Toen onderzoeksleider Zimmer aan de studie begon, wist hij al uit dierstudies dat het endocannabinoïde systeem minder goed gaat werken door ouderdom. Waarschijnlijk omdat receptoren langzaam verdwijnen en er minder lichaamseigen cannabisstoffen, zoals anandamide, in het brein ronddwalen. Hij vroeg zich af of marihuana het tij kan keren.
Lage dosis wiet
De onderzoekers gaven gedurende een maand elke dag een lage dosis THC aan jonge, volwassen en oude muizen. De muizen in de controlegroep kregen niks. Na de behandelperiode volgden gedragstesten. Voor de jonkies betekende cannabis niet veel goeds; zij presteerden slechter op leer- en geheugentaken dan niet behandelde leeftijdsgenoten. De bejaarde en volwassen muizen daarentegen, werden juist beter in leren en onthouden. Zelfs tot weken nadat ze gestopt waren met cannabis.
De cognitieve verbetering van de oudjes ging bovendien gepaard met een verandering in de hippocampus, een hersenstructuur die onder andere betrokken is bij het opslaan van nieuwe herinneringen. Het patroon waarin genen aan en uit staan veranderde, en ging weer lijken op de genexpressie in de hippocampus van jonge muizen.
Kennelijk herstelt THC in oude hersenen de activiteit van de receptoren, speculeert het team. Ze schrijven dat behandeling met een lage dosis THC een strategie kan zijn om cognitieve achteruitgang bij ouderen te vertragen, of zelfs om te keren.
Controversieel
THC goed tegen mentale aftakeling, wie had dat verwacht? Matthijs Bossong, die in het UMC Utrecht Hersencentrum de relatie tussen cannabis en schizofrenie onderzoekt, noemt de bevinding verrassend. En een beetje controversieel. Cannabis wordt als medicijn vooral voorgeschreven bij patiënten met multiple sclerose (MS) en als pijnbestrijding bij terminale kanker. De wetenschappelijke onderbouwing is goed; THC vermindert de klachten en symptomen. “Maar er zijn zorgen over de cognitieve aspecten van medicinale cannabis, vooral in de Verenigde Staten, die liberaler zijn geworden in het toestaan ervan”, zegt Bossong. “Deskundigen wijzen erop dat we nog niet genoeg weten over eventuele nadelige gevolgen voor de hersenen, zoals cognitieve achteruitgang en het risico op verslaving.”
Cognitieve aspecten als concentratie, geheugen en aandacht kwamen er in cannabisonderzoek tot nu toe inderdaad niet goed vanaf. Eerdere studies lieten al zien dat leren en geheugen van pubermuizen achteruitgaat door cannabis. “Bij menselijke jongeren zien onderzoekers dat wiet roken het risico op schizofrenie en psychose vergroot, al is het iets minder duidelijk of het op de lange termijn slecht is voor de cognitie”, aldus Bossong. Na dat alles lijkt THC nu de de cognitie van ouderen juist goed te doen. Bij muizen dan. Of cannabis in mensen hetzelfde effect heeft op de ouder wordende hersenen? Het is nog te vroeg om daar wat over te zeggen.