Naar de content

Cacao bewijs van complexe cultuur in Ecuador

Archeologisch onderzoek bewijst vroege domesticering van de cacaoboom

Wikimedia Commons, Publiek domein

Cacao is veel eerder gedomesticeerd dan we dachten, en niet door de Maya’s. Dit wijst onderzoek naar oude cacaoresten uit. De Mayo-Chinchipe bevolking uit Ecuador verbouwde de cacaoboom 5300 jaar geleden al. Het is een belangrijk bewijs dat landbouw ook al voorkwam bij oude culturen in het regenwoud.

Locaties van de vier archeologische vindplaatsen in Mexico, Midden-Amerika en Zuid-Amerika met het vroegste bewijs van gebruik van gedomesticeerde chocola (Theobromine).

 Nature

Van de Maya’s wisten we al dat ze dol waren op chocola. Als drank, als saus, met honing of met chili… Ongeveer 3600 jaar geleden zouden de voorgangers van de Maya’s in het huidige Mexico de cacaoboon voor het eerst gedomesticeerd hebben. Nu blijkt uit archeologische vondsten dat 5300 jaar geleden de cacaoboon al werd verbouwd in Ecuador. De cacaoboon zou via handelaren naar het noorden zijn gereisd, denken de onderzoekers.

Chocoladegeld

We kennen de verhalen van de Spaanse veroveraars over de populaire drank en de archeologische vondsten van Maya-bekers en schalen met daarin nog restjes cacao. “Het is bekend dat cacao een belangrijk cultureel product was voor Maya-samenlevingen, maar ook voor anderen volken uit de regio duizenden jaren vóór hen”, aldus Jaime R. Pagán-Jiménez, onderzoeker neotropische paleo-etnobotanie en Caribische archeologie (Universiteit Leiden) en niet verbonden aan dit onderzoek. “Cacao was een belangrijke component in het rituele leven van de Maya’s, met openbare en religieuze feesten. De bonen waren ook een betaalmiddel tussen de vele Maya-samenlevingen, vóór en tijdens de Europese invasie van het continent na 1492.”

Nu blijkt dat de vroege inwoners van Ecuador, die behoorden tot de recent ontdekte Mayo-Chinchipe cultuur (ongeveer 5500-1700 v.Chr.), 5300 jaar geleden al aan de cacao van de zelf geteelde cacaboom (Theobromine cacao, of T. cacao) zaten. Aan het onderzoek, Uit onderzoek, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature, werkten tientallen wetenschappers van meerdere disciplines mee. Zij gingen niet over één nacht ijs, maar gebruikten drie onafhankelijke methodes om te bewijzen dat het hier om oudere cacao ging.

Ze onderzochten aardewerken vondsten met cacaoresten van de belangrijkste Mayo-Chinchipe nederzetting Santa Ana la Florida in Ecuador. De zetmeelkorrels bleken alleen maar van de geteelde cacaoboom te kunnen komen. Daarnaast troffen de onderzoekers resten aan van theobromine, de bittere stof die zorgt voor de typerende smaak van cacao en chocolade. Theobromine wordt alleen gemaakt door T. cacao en niet door zijn wilde verwanten. Ook vonden de onderzoekers stukjes oud DNA (of ‘genetisch materiaal’) waarvan de volgorde uniek is voor T. cacao.

Complexe cultuur

Volgens Pagán-Jiménez gooit dit onderzoek het eenvoudige beeld dat we van regenwoudbewoners hebben overhoop, omdat het laat zien dat het ontstaan van complexe culturen wel degelijk mogelijk was in het Boven-Ecuadoraanse Amazonegebied. “De mensen die cacao gebruikten in Santa Ana behoorden tot de vroegste culturen die nederzettingen hebben gesticht in Noord- en Zuid-Amerika. Dit botst met het idee dat de Grote Amazone geen geschikte regio zou zijn voor de ontwikkeling van geavanceerde samenlevingen. Het gebied zou de vereiste ecologische omstandigheden missen voor innovatie en culturele ontwikkeling. In die zin is dit onderzoek een historische rechtvaardiging voor de mensen van de Maya-Chinchipe cultuur en voor hun levende afstammelingen.”

De Maya’s en hun zuiderburen gebruikten de cacaobonen wel voor verschillende doeleinden. De onderzoekers denken aan dranken en gerechten voor thuis of bij belangrijke momenten zoals een begrafenis, vanwege de aardewerken vondsten met cacaorestjes in huizen en graftombes. Dit in tegenstelling tot de rituele en religieuze dranken bij de Maya’s, die de drank ook anders klaarmaakten. “De Maya’s droogden en brandden de bonen eerst en maakten er vervolgens gefermenteerde dranken van”, aldus Pagán-Jiménez. Geen lekkere zoete choco zoals wij die kennen dus.

Bron

Sonia Zarrillo, Nilesh Gaikwad, e.a., The use and domestication of Theobroma cacao during the mid-Holocene in the upper Amazon, Nature 29 oktober 2018. DOI http://dx.doi.org/10.1038/s41559-018-0697-x

ReactiesReageer