Bijzondere ontdekkingen in Griekse graftombe

Griekse archeologen hebben sinds augustus bijzondere ontdekkingen gedaan in een geheimzinnige graftombe. De grafkamer zelf is nog niet bereikt, maar de prachtige beelden en mozaïeken wijzen erop dat er een bijzonder belangrijke figuur uit de tijd van Alexander de Grote begraven ligt.

14 oktober 2014

De Kasta-tombe (ook wel bekend als de tombe van Amphipolis, naar de oude Griekse stad waar hij in de buurt ligt) werd in 2012 door Griekse archeologen ontdekt. Het is een graftombe uit de derde eeuw voor Christus, toen de Macedonische koning Alexander de Grote in korte tijd grote delen van de toen bekende wereld veroverde. In de tombe ligt ongetwijfeld een belangrijke Macedonische edelman begraven. Mogelijk iemand uit de directe omgeving van Alexander. Op dit moment werken de onderzoekers zich voorzichtig een weg naar de vierde, achterste kamer van de tombe. Dit is de kamer die waarschijnlijk een graf bevat.

Ingang van de tombe met daarboven de twee sfinxen of chimaera. — Ingang van de tombe met daarboven de twee sfinxen of *chimaera*.
ΥΠΠΟ

Leeuw en chimaera

De Kasta-tombe is het grootste grafmonument uit de oude Griekse wereld dat archeologen ooit ontdekt hebben. Omdat hij aanzienlijk groter en imposanter is dan de tombe van Alexanders vader Philips II van Macedonië, was er na de ontdekking ervan speculatie dat het misschien om de graftombe van Alexander de Grote zelf zou gaan. Dat zou een ontdekking van groot historisch belang zijn, want het graf van deze Macedonische koning en veroveraar is vreemd genoeg nooit gevonden. Toch is die kans klein, aangezien er geen historische aanwijzingen zijn dat Alexander in Amphipolis begraven zou zijn. Wel zeggen de archeologen dat het ontwerp van de tombe sterk doet denken aan het werk van Dinocrates van Rhodos, de hofarchitect en technisch adviseur van Alexander.

De ingang van de tombe, onderaan een trap van dertien treden, wordt bewaakt door twee bijzonder fraai vormgegeven marmeren sfinxen, of Chimaera; monsterlijke mythische wezens met de kop van een leeuw, vleugels van een adelaar en soms de staart van een slang. In de oude Griekse wereld weerspiegelen ze de kracht en eer van deze machtige dieren. Bovenop de tombe stond ooit een meer dan 5 meter hoge stenen leeuw. Deze is in de vorige eeuw echter verplaatst. Dit soort majestueuze leeuwenbeelden worden vaker aangetroffen bij Griekse grafmonumenten van belangrijke veldheren.

De deur naar de graftombe, onderaan de trap en verstopt achter een gemetselde muur, bleek nog intact en verzegeld te zijn. Dat maakt het onwaarschijnlijk dat er grafrovers binnen zijn geweest, waardoor de archeologen alles nog in originele staat kunnen onderzoeken. De eerste kamer, direct achter de deur, is een gedecoreerde entree. De vloer bestaat uit een eenvoudig, maar fraai mozaïek en ook de muren zijn prachtig afgewerkt. De achterwand van de kamer bleek gemarkeerd door twee prachtige kariatiden, vrouwenbeelden die gebruikt werden als pilaren. Ze zijn beide 2,27 meter hoog en staan op 1,68 meter van elkaar. Verfresten wijzen erop dat de kariatiden oorspronkelijk roodkleurig waren.

Op weg naar het dodenrijk

Tussen de kariatiden zit een deur naar een tweede kamer. In deze kamer troffen de archeologen, tot hun eigen verbazing, een schitterende mozaïek aan. Het mozaïek is zonder twijfel het hoogtepunt van de opgraving tot zover. Het bestaat uit zwarte, witte, grijze, blauwe, rode en gele steentjes en omvat de gehele vloer van de tweede kamer. Het kunstwerk toont een strijdwagen met twee witte paarden en twee mannelijke figuren. De ene man, de berijder van de strijdwagen, heeft een baard en draagt een lauwerkrans, hét onderscheidingsteken van een triomferende veldheer. Het tweede figuur is de Griekse god Hermes, die de strijdwagen en zijn berijder de weg wijst naar de onderwereld.

Een nieuwe deur leidt naar een derde kamer, die archeologen op dit moment onderzoeken. Tot nu toe lijkt deze kamer minder spectaculair dan de tweede kamer met de mozaïeken. In de achterwand van de derde kamer bevind zich in ieder geval een smalle deur, die vermoedelijk naar een vierde kamer leidt, mogelijk de grafkamer.

Mozaiek op de vloer van de tweede kamer. De aanzienlijke schade in het midden valt volgens de archeologen goed te herstellen.
ΥΠΠΟ

In de komende maanden hopen de archeologen de grafkamer te kunnen betreden. Als de archeologen kunnen achterhalen wie er in deze bijzonder grootse graftombe rust dan zal dat zeker nieuwe inzichten opleveren in de Macedonische tijd. De Grieken hebben in ieder geval alvast bij UNESCO een verzoek ingediend om de tombe tot werelderfgoed te benoemen.

NPO Doc: Alexander’s Lost World

Lang werd gedacht dat de oude Grieken beschaving brachten in het Oosten. Maar het was eerder andersom. Alexander de Grote ontdekte tijdens zijn reis door Centraal-Azië een hoogontwikkelde cultuur die nog ouder was dan de Perzische. In de zesdelige serie Alexander’s Lost World reist de Australische fotojournalist David Adams langs de rivier de Oxus, de route die Alexander de Grote aflegde.

* Vanaf 14 december, iedere zondag om 20.15 op NPO Doc